Diederik20 april 2009 – 19:34

22 miljoen stemgerechtigde Zuid-Afrikanen kiezen één nationaal en 9 regionale parlementen. Afhankelijk van de resultaten zullen de lokale besturen zoals de municipaliteiten opnieuw ingedeeld worden. Blijft bv. Het stemgedrag van de tussentijdse verkiezingen gelijk dan zal er lokaal geen verandering voelbaar zijn.

De partijen krijgen proportioneel het aantal zetels toegediend volgens hun stemmen. Daarna kiezen de nationaal verkozen parlementsleden zelf een nieuwe president. Maar toch kan dit invloed hebben op lokaal vlak omdat Provinciale parlementen mogen ingrijpen in lokale bestuursploegen. Verschillend met Belgie is dat de mensen niet verplicht zijn om te gaan stemmen maar indien men wilt stemmen moet men zich op een vooraf bepaalde datum registreren, deze registratie kan ook via het internet gebeuren.

Is er een wezenlijk verschil in stemgedrag tussen het rurale (platte) land en de grootsteden ?

Toch wel, de armoede en recente crisis zijn evenzeer voelbaar geweest op het platteland als in de grootsteden met errond de grootste townships maar toch stemt men op het platteland vaak meer niet-ANC, oa op DA en ID partijen. De tussentijdse verkiezingen hebben al een toon aangegeven over het stemgedrag in de western Cape had het ANC een flinke deuk gekregen maar nu het gaat om de president wappert de vlag van het ANC hoog in het vaandel.

Of tussen zeg maar rijke Western Cape en arme Kwazulu-Natal ?

Hier speelt natuurlijk de rijkdom een belangrijke factor en de grotere aanwezigheid van meer welgestelde blanken (maar ook rijkere zwarten) in agglomeraties zoals Kaapstad en de zuidelijke kustgebieden heeft wel degelijk invloed op het kiesgedrag.

Eén voorbeeld: Partijen zoals DA (Democratic Alliance) en hun vrouwelijke leider Burgemeester Helen Zille van Kaapstad zouden het in de ganse West Cape wel eens vrij goed kunnen doen, evenals Patricia de Lille, de leidster van ID (Independent Democrats) die een persoonlijke kruistocht leidt tegen Zuma en zijn betrokkenheid bij vermeende schandalen en onwettige wapenhandel.

Wordt het weer een overwinning voor ANC? Deel ANC heeft zich afgescheurd: Congress of the people. Volwaardig alternatief? Kansmaker?

Het is vrijwel zeker dat het ANC opnieuw een grote overwinning zal boeken, al valt te betwijfelen of ze de monsterscore van de laatste nationale verkiezingen in april 2004 gaan evenaren want toen haalden ze een dikke 69 %. Maar waar er toen op nationaal vlak maar twee kleinere tegenpartijen meetelden, de Democratic Alliance (DA) met 12% en de Inkatha Freedom Party (IFP) met bijna 7 % valt het te bezien of er nu geen andere en sterkere spelers opduiken.

En één van die nieuwe spelers is mogelijk die COPE of Congress of the People geleid door Mr.LEKOTA, de voormalige minister van Defentie, een job die hij 9 jaar uitoefende onder President Mbeki. Hij bood in september vorig jaar samen met President Mbeki en 9 andere ministers zijn ontslag aan en in oktober stichtte hij met een reeks oude vertrouwelingen van Mbeki de nieuwe COPE partij.

Lekota is geboren in 1948 en ondanks het feit dat hij een ANC’er van de oude garde is en zelfs nog enkele jaren zoals Mandela vastzat in de Robbeneiland gevangenis heeft hij niet de uitstraling van de voormalige president. De mensen vereenzelvigen hem teveel met het strakke bijna centrum links-liberale Mbeki regime dat veel te weinig deed voor de bevolking maar veeleer tegemoet kwam aan de eisen van de industrie en niet weinig eerst aan hun eigen geldgewin dacht.

COPE zal zeker een deel van de stemmen bij het ANC weghalen (zijzelf mikken op 20%), maar dat zullen partijen zoals Democratic Alliance en Independant Democrats ook doen zonder echte zwaargewichten. COPE hoopt eventueel coalities te vormen met andere oppositiepartijen om zo na de verkiezingen ertoe te komen dat de tweederde meerderheid van het ANC gebroken wordt.

Problemen bij ANC: groot fraudeschandaal, interne strijd tussen Mbeki en Zuma. Partij erg verzwakt?

Neen, want de strijd was ongelijk en de volksfiguur Zuma die razend populair is bij de jongeren haalde het al maanden geleden de facto van de economist Mbeki. Mensen verwachten écht veel van Zuma, en beschouwen hem als een godsgeschenk en nieuwe kans voor het ANC. Zelfs Nelson Mandela gaf onlangs aan het het ANC de énige partij was die Zuid-Afrika goed kan leiden. Maar toegegeven, hij steunde niet openlijk Zuma tegen Mbeki.

Wat zijn de thema's waarrond de verkiezingen draaien?

Werkgelegenheid, huisvesting, criminaliteit & onderwijs. En alle partijen zeggen dat ze daar prioritair gaan rond werken, dus veel verschil onderling in hun programma’s is er niet.

Ondertussen gaat het nog niet echt goed in Zuid-Afrika. 20% van de bevolking heeft geen elektriciteit, meer dan 10% geen proper drinkwater. Zuid-Afrika staat pas op de 120ste plaats in de wereld wat betreft menselijke ontwikkeling. Is dat een verkiezingsthema? Wordt daar werk van gemaakt?

Niet echt, alleen beseft iedereen dat werkgelegenheid een eerste prioriteit is en dat dan de rest vanzelf komt. Ook zeggen de “nieuwere” partijen zoals DA, ID en COPE dat het ANC behoorlijk faalde op vlak van onderwijs en willen ze daar prioritair ook extra aandacht voor. En de huidige wereldwijde crisis die uiteraard ook gevoeld wordt in Zuid-Afrika (bovenop de problemen met vluchtelingen uit Zimbabwe) zorgt er eveneens voor dat de verminderde tegenstellingen die er waren tussen blank en zwart na de apartheid helaas weer terugkeren.

Nog een statistiek: Zuid-Afrika is na Colombia het land waar het meest gemoord wordt. ‘t Is een van de gevaarlijkste landen ter wereld. President Mbeki werd verweten niet genoeg te doen aan de criminaliteit in Zuid-Afrika. Gaat dat verbeteren met de nieuwe president?

Er worden rond criminaliteit zoals gezegd door elke partij diverse oplossingen naar voor geschoven, maar zoals onderwijs niet behoorlijk draait en men de jeugd geen normen en waarden kan aanleren zal dit moeilijk blijven. Het is een land waar men zinloos geweld (men doodt voor een GSM-kaart) als bijna-alledaags ziet.

Vooral de grootsteden lijden onder regelrecht bendegeweld. De rijken barricaderen zich in hun sjieke villa’s en proberen zich zo goed mogelijk te beschermen mits allerlei alarmtoestanden, privé-bewaking en privepatrouilles… Geen enkele nieuwe president, wie dan ook, kan dit snel oplossen.

Een ander groot probleem zijn de duizenden Zimbabwaanse vluchtelingen die in Johannesburg stranden. De regering kreeg veel kritiek omdat die vluchtelingen niet menswaardig opgevangen werden. Velen moesten slapen op straat en anderen werden uit de kerken gehaald en gedeporteerd.

De regering is nu gestart met het registreren van de miljoenen vluchtelingen en heeft beloofd de druk op Zimbabwe en Mugabe te verhogen om sneller tot een goed werkende regering van nationale eenheid te komen in Zimbabwe. Alleen een snelle terugkeer van die vluchtelingen naar hun land zal een einde maken aan het opkomend harde racisme tussen de vluchtelingen en de oorspronkelijke bewoners van Zuid-Afrika.

En dan is er AIDS natuurlijk: 5,4 miljoen seropositieven, het hoogste cijfer ter wereld.Grotendeels te wijten aan het rampzalig beleid rond gezondsheidszorg van de regering van Mbeki, die allerlei debiele beschermmethodes zoals knoflook en veel groenten eten als aidsremmers bestempelde.

Mbeki zelf veranderde zijn standpunt uiteindelijk na door zijn voorganger Mandela aan de schandpaal te zijn genageld toen Mandela zijn eigen Aidsfonds oprichtte met behulp van donateurs zoals Bill Gates (Microsoft) en internationale steun van U2, Queen en vele anderen. Maar in de praktijk is de regering slechts een drietal jaar geleden begonnen met ernstige maatregelen te nemen en heeft Mbeki twaalf zeer kostbare jaren verspild, jaren die het land nu zeer zuur opbreken.

Stel dat Zuma president wordt, gaat dat dan werkelijk een verschil maken met Mbeki vroeger?

Geen kat die het weet, maar miljoenen ANC stemmers hopen het uit de grond van hun hart. Ze zijn die vele beloften van het ANC nu echt wel beu en willen van de mensen die ze al drie keer het vertrouwen gaven en zich nu aanbieden met sterk verjongde kandidaten nu ECHT wel resultaten zien en liefst op korte termijn.

Volgend jaar is daar het WK Voetbal. De eerste keer in een Afrikaans land. Er worden nu al veel vragen gesteld over de haalbaarheid daarvan, de criminaliteit.. Wordt dat ook uitgespeeld?

Voor zover ik er zicht op heb komt dit nauwelijks ter sprake in de kiesstrijd. De gewone mens heeft nu echt wel andere zorgen en ‘t zullen eerder de lokale politici zijn die toevallig een stad beheren waar er gevoetbald zal worden die er enigszins wakker van liggen en de toeristische sector.