Ludo De Brabander04 juni 2009 – 19:40

Van de zeven thema’s die de Amerikaanse president aansneed ging er een over het belang van de democratie. Dat is geen overbodig onderwerp in een regio waar het wemelt van de autoritaire regimes en mensenrechtenschendingen. De teneur in zijn speech was trouwens niet slecht. Genuanceerd voor democratie met respect voor de lokale invulling ervan.

Maar toch, hoe gemeend kan zijn boodschap zijn, als hij enkele dagen voor zijn komst naar Cairo in een interview met BBC, de Egyptische president een ‘kracht voor stabiliteit en welzijn’ noemt. Diezelfde president Moebarak is de jongste maanden zeer repressief tekeer gegaan tegen de oppositie in zijn land. Vakbondsbetogingen of manifestaties voor hervormingen werden uit elkaar geslagen, arrestanten vlogen soms wekenlang in de gevangenis en werden zwaar mishandeld.

Voor de komst van Obama haalde het Egyptische regime opnieuw het zwaar geschut boven. Cairo leek een bezette stad, met een golf van arrestaties. 200 buitenlandse studenten vlogen zonder enige vorm van aanklacht achter de tralies. De 81-jarige Moebarak krijgt elk jaar voor meer dan 1 miljard dollar VS-steun en wapens toegestopt, broodnodig om hem in het zadel te houden en elke democratische hervorming tegen te gaan.

Een dag voor zijn ‘historische toespraak’ had de Amerikaanse president een ontmoeting met de al even autoritaire Saoedische Koning Abdullah. In zijn verklaring zei Obama dat hij zich getroffen voelde door diens “wijsheid en barmhartigheid.”

In zijn toespraak een dag later benadrukte Obama nochtans het belang van de mensenrechten. Hij moet natuurlijk diplomaat blijven, maar zijn eerdere uitlatingen gecombineerd met uitstekende diplomatieke en militaire relaties met het vrouwonvriendelijk autocratische koningshuis moeten toch een slag in het gezicht zijn voor alle slachtoffers van mensenrechtenschendingen.

Een verklaring? Saoedi-Arabië is een superbelangrijke energieleverancier en de Egyptische steun wordt afgekocht ter wille van Israël. Dat zijn de feiten die we moeten lezen naast de PR van zijn speech.

Er zijn nog voorbeelden van tegenstrijdigheden. Toen de Amerikaanse leider over het Israëlisch-Palestijns conflict begon, riep hij de Palestijnen op om het geweld te bannen. “Verzet via geweld en doden is verkeerd en zal niet slagen”, zo luidde het en “geweld is een doodlopend straatje”.

Na zijn boodschap aan de Palestijnen liet hij uiteraard na om een dergelijk oordeel te vellen over zijn eigen oorlog in Afghanistan en Pakistan. Brengen we maar bijvoorbeeld even de slachtpartij van begin mei 2009 in herinnering. Toen maakten Amerikaanse bombardementen ten westen van de Afghaanse hoofdstad Kaboel tussen de 100 en 140 burgerdoden, van wie het merendeel kinderen.

Het moet gezegd: anders dan zijn voorganger schuwt Obama geen harde taal aan het Israëlische adres. Israël kreeg een veeg uit de pan toen hij opnieuw de bouwactiviteiten van joodse nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever op de korrel nam.

Israëlisch geweld
Maar de aandachtige luisteraar zal ook gehoord hebben dat Obama enkele maanden na de bloedige Israëlische aanval op Gaza en twee jaar na de oorlog in Libanon, geen woord wenste vuil te maken aan het geweld van Israëlische zijde en de 10.000 Palestijnse politieke gevangenen terwijl hij het embargo tegen Gaza vaagweg met een fluwelen handschoen afhandelde. In het Westen slikt men dat, maar in de Arabische wereld geeft dat de rest van zijn boodschap weinig geloofwaardigheid.

De vraag hoe ernstig de Amerikaanse president het meent met zijn bekommernis tot een rechtvaardige vrede en een tweestatenoplossing, blijft vooralsnog onbeantwoord. Of toch? Op 4 juni 2008, exact een jaar voor zijn ‘historische’ Cairo-speech, sprak toen nog senator Obama op een conferentie van AIPAC (dat de machtige pro-Israëlische lobby in de VS verenigt) even overtuigend over zijn verbintenis ten aanzien van de veiligheid van Israël met de volgende woorden: “Dat start bij het garanderen van Israëls kwalitatief militair voordeel. (…) Als president zal ik een akkoord (memorandum of understanding, nvda.) sluiten dat voorziet in 30 miljard aan hulp voor Israël in het komende decennium, investeringen in de veiligheid van Israël zoals die aan geen ander land worden gegund. (…) We zouden onze bondgenoot Israël militaire uitrusting moeten leveren onder dezelfde regels als de NAVO. En ik zal altijd klaar staan voor het Israëlische recht om zichzelf te verdedigen in de Verenigde Naties en de hele wereld.”

Obama bezit een ongeziene portie sprekerstalent en charmant charisma. Maar als hij de gewoonte voortzet om zijn politieke boodschap aan te passen aan wat een bepaald publiek graag wil horen, dan zal het tegenstrijdigheden beginnen regenen. En zoiets kan niet blijven werken.

Meer lezen?
U kan de toespraak hier bekijken en lezen:
http://www.whitehouse.gov/blog/NewBeginning/