Raf Verbeke15 januari 2010 – 10:12

Het moet ergens in 1997 of 1998 geweest zijn dat voormalig-VU politicus Paul Van Grembergen verklaarde dat de misdaden van Dutroux een " typisch Waals fenomeen" waren.

Bedoeld werd dat in de Waalse economische situatie met de Waals politiek en mentaliteit, een crimineel als Dutroux kon gedogen.Een verschrikkelijke en platvloerse redenering.

Misdaden en criminelen zijn natuurlijk spiegel waarin de maatschappij naar zichzelf kijkt. In elke crimineel, hoe duivels, hoe weerzinwekkend, hoe buitensporig ook, zit iets herkenbaars. De crimineel is immers lid van de mensenmaatschappij.

De misdaden van Dutroux zijn, sorry voor de uitdrukking, " dagelijkse kost" in de wereld. Dat die misdaden wereldwijd tot zo'n intens en uniek maatschappelijk debat en tot zo’n massale politieke beweging geleid hebben, is geheel op rekening te schrijven van de mondigheid en de durf van de slachtoffers. Die namen zelf de spiegel ter hand. En riepen de burgers ( zowel de arbeidende klasse als de middenklassen) op om hun voorbeeld te volgen en zich te spiegelen aan andere waarden, andere normen en andere instellingen om hun plaats in de maatschappij in te nemen en hun verantwoordelijkheid op te nemen.

Het statement van Paul Van Grembergen was dan ook een voorbeeld van kromdenken en van een pseudo-kritische houding waarbij misdaden en misdadigers niet alleen gelinkt worden aan hun omgeving. Maar waarbij die omgeving ook geduid wordt met de meest platvloerse identitaire, politieke en sociologische begrippen. Wallonië = miserie = misdaad = netwerken = misbruik.

Op een gelijkaardige, vreemde en bij mijn weten nog niet bekritiseerde manier, slaat Yves Desmet de bal mis met betrekking tot de moorden, bekend door Ronnie Janssen.

Zie: http://www.demorgen.be/dm/nl/989/Binnenland/article/detail/1052671/2010/...

Het is al vreemd dat er alsmaar inkt vloeit over de berichtgeving in de pers, die reuzegrote spiegel die in alle hoeken en kanten het gesprek en het nadenken over deze moorden aanstuurt. Terwijl er zo weinig diepgaande dingen gezegd worden over de dader. De feiten zijn natuurlijk zo verbluffend dat er nog lange tijd zal overgaan vooraleer je deze misdaden echt kunt plaatsen.

Yves Desmet vertrekt terecht van het feit dat ook deze moorden spiegelbeeld zijn voor de samenleving. Hij wijst op de stilte die de overgrote meerderheid van de mensen bevangt bij het horen van de feiten. Hij wijst op het speurwerk van politie en gerecht dat zoals de zaken er tot nog toe voorstaan heel professioneel en ontvankelijk was. Hij wijst op het uitblijven van enige vingerwijzing naar mensen of instellingen die deze misdaden zouden kunnen verklaren of belet hebben. Hij wijst heel terecht en logisch op de "normale" man, de joviale, geëngageede man van middelbare leeftijd met kinderen en een stabiele gerespecteerde job en op zijn vermogen om blijkbaar ongemerkt een dubbelleven te leiden.

Het zal allicht voer zijn voor mensen die er iets van kennen om te verklaren hoe zo iemand in mekaar steekt. Yves De Smet zal in dat verband wellicht ook niet veel meer weten dan wij gewone burgers die op televisie moeten vernemen wie deze moordenaar is. Maar op één punt gaat Yves Desmet nu al door de bocht. Door de figuur van Ronnie Janssens te bekijken als “het einde van de Vlaamse plattelandsdroom”. Dat getuigt van een zelfde platvloers pseudo-kritisch denken zoals vervat in de gedachte van Paul Van Grembergen over Dutroux.

Yves Desmet heeft hier, misschien minder spectaculair dan Bert Anciaux, zijn kans laten voorbijgaan om te zwijgen.

Want hoe geïntegreerd Mr Jekkel Janssen ook is en hoe onvoorstelbaar onmenselijk Mr Hyde Janssen ook handelt, het "menselijke" in deze man is niet te omschrijven met de dagdagelijkse joernalistieke begrippen uit de politiek en de sociale wetenschap. Er bestaat natuurlijk een Vlaams plattelandsverschijnsel: locale en kleinstedelijke gemeenschappen waar de kerk en de katholieke partij jaren geleden de plak zwaaide. Anti-socialistische bolwerken waar wij vandaag volop het politieke verlengstuk van zien met de Vlaamse concentratie en het onvermogen van links om met het volk partij te vormen dwars door dit anti-socialisme heen.

Maar dit "Flandre profonde" heeft NIETS te maken met de misdaden van Ronnie Janssen. Tenminste niet op basis van hetgeen wij via de pers weten over die man. Indien dit "Flandre profonde" net zoals " de misère au Borinage" een enorme impact heeft op het dagelijkse leven en denken van de mensen, dan kan de maatschappelijke verklaring van de dubbel-identiteit van deze misdadiger alleen in verband gebracht worden met veel fundamentelere kenmerken van onze maatschappij. En dan nog is het wellicht zeer ongepast om vandaag te gaan spreken van oorzaak en gevolg in de verklaring van de feiten.

Indien bij de moord op Julie en Melissa onomstotelijk vast staat dat deze slachtoffers van Dutroux konden gered worden indien de rijkswacht tijdens operatie Othello ingegrepen had en zich niet had bezig gehouden met haar eigen kleine korpsbelang in concurrentie met de gerechterlijke politie. Indien het onomstotelijk vast staat, ondanks het feit de waarheid over de ontvoering van Julie en Melissa nog altijd niet aan het licht gekomen is, dat Dutroux niet alleen handelde en wel degelijk georganiseerd slachtoffers misbruikte. Indien het onomstotelijk vaststaat dat de buren van Dutroux op een bepaald ogenblik vreemde kinderen hebben gezien op zijn hof, zonder de insanties te alarmeren, en dat er dus sprake is van een zekere onverschilligheid en passieve medeplichtigheid die, alle proporties in acht genomen, van de zelfde aard is, als het medeplichtig zwijgen van de Poolse buren van de Shoah. ….Dan is er geen enkel element dat bij mijn weten reeds tot het besluit kan leiden dat Ronnie Janssen meer is dan een geïsoleerde pervert en crimineel.

Precies die geïsoleerdheid van deze persoon en van zijn misdaden is een enorme slag in het gezicht van iedereen die wil nadenken over de maatschappij of die er zich voor inzet ,kortom van iedereen. Precies het ongeloof van al wie met deze man omging daagt ons uit.

Er is tegenover deze situatie geen ander maatschappelijke verklaring mogelijk dan te veronderstellen dat deze op "koopwaren", op geld, op "dingen", op "prestatie" en " rationalisatie" gerichte maatschappij zo veel eenzaamheid en zo veel geïsoleerdheid kan voortbrengen, dat zo 'n gespleten persoonlijkheid zonder enige aandacht of alarmsignalen kan opereren. Zowel in huiselijke als in sociale en professionele kring. Wij mogen eisen van onszelf en van de maatschappij dat wij een samenleving wensen en wensen op te bouwen waar deze onmenselijke "normaliteit" door de mand valt zonder slachtoffers te maken. En dat los van de vraag of Ronnie Janssens zelf slachtoffer is. Daarover denk ik is het onmogelijk om een uitspraak te doen vandaag.

In ieder geval slaat Yves Desmet compleet de bal mis om deze uiting van diepgaande vervreemding in onze maatschappij, met de organisatie van leven en werken zonder reëele maatschappelijk controle , te linken aan de ideologische, politieke ,sociale en culturele regressie die het maatschappelijk debat in Vlaanderen de laatste jaren heeft doorgemaakt en die een probleem van het Vlaamse platteland zou zijn. Ik ben de eerste om te erkennen én te ondervinden dat deze regressie snijdt in het bewustzijn van de bevolking.

Maar de zaken voorstellen zoals Yves Desmet zet de bevolking op het verkeerde been . Helpt de mensen bang terugplooien en zich te wentelen in misbegrepen onmondigheid en onvruchtbaar slachtofferdom.

Het is mogelijk dat Yves Desmet precies het tegenovergestelde bedoelde. Maar zijn rol als joernalist heeft hij m.i. niet echt gespeeld. Hij had beter wat meer tijd gestoken in zijn opiniestuk dan te proberen te debatteren met zijn collega’s over de rol van de pers. Dat laatste geldt trouwens voor heel wat mensen zowel ter linkerzijde als ter rechterzijde. Wat hadden de opiniemakers gedacht hoe er vroeger moorden en misdaden verslaan werden, toen de persinformatie nog meer mond aan mond verspreid werd en de mensen amper konden lezen en schrijven ? Het is typisch voor verlichte intellectuelen zowel van liberale strekking als Yves Desmet als van communautaristische strekking (Paul Van Grembergen), maar ook voor opiniemakers van de linkerkant, dat zij altijd terugvallen op dogmatische ideeën uit de sociologie of de economie om het reëele leven onder het volk te bekijken.

Indien het intellectueel manoeuver van Paul Van Grembergen eind jaren '90 doorzichtig was om via Dutroux een graantje mee te pikken in het Wallonië-bashen, dan is het Yves Desmet die het niet kan nalaten via Ronnie Janssen de normale en juiste stilte onder het volk over deze misdaden te gaan gebruiken voor primaire politieke besognes.