Hotel BAUEN werd in zeer dubieuze omstandigheden geopend in het jaar 1978. De Wereldbeker voetbal ging door in Argentinië tijdens de militaire dictatuur van Videla. Politieke opposanten werden verhoord en gefolterd in clandestiene detentiecentra en werden nooit meer teruggezien. In Club Atletico, een van die detentiecentra, konden gevangenen het gejuich horen van de supporters wanneer een doelpunt werd gescoord. De Mundial werd misbruikt om de Militaire Junta een positief imago te geven. De stad werd opgekuist, nieuwe wegen werden aangelegd, Argentinië was is volle expansie. Om de internationale gasten in stijl te ontvangen werd het 5 sterren Hotel Bauwen opgericht, waarvoor de eigenaar op royale leningen en subsidies van de staat kon rekenen.

Drie decennia later zijn de sporen van die zwarte bladzijden uit de geschiedenis van het hotel gewist. Een unieke ligging op de hoek van Avenida Corrientes en Callao in het hart van Buenos Aires, maakt BAUEN de ideale uitvalsbasis voor een bezoek aan de Argentijnse hoofdstad. De bedrijvigheid in de inkomhal en de koffiegeur in de tearoom, laat de gast in de waan dat het om een hotel gaat zoals elk ander. Maar wie dieper graaft stuit op een andere realiteit. BAUEN is een hotel zonder baas, waar de keukenhulp evenveel in de pap te brokken heeft als de secretaris en de kamermeisjes nagenoeg hetzelfde loon verdienen als de chef-kok. In BAUEN zijn er geen werkgevers en werknemers, de gast is er de koning, maar de 150 collega’s zijn baas!

Het zal elke werknemer die nog maar eens op zijn vingers getikt wordt door zijn overste als muziek in de oren klinken, maar de mensen van BAUEN hebben een lange weg afgelegd om te komen waar ze nu staan en hun toekomst is alsnog onzeker.

Op de derde verdieping, in het vertrek van de kamermeisjes, vertelt Eva Maria Lossada wat aan de overname vooraf ging: “Alles ging goed tot in ’93 de problemen begonnen. 40 mensen werden zomaar ontslagen.” Enkele jaren later verkocht de eigenaar Marcelo Iurkovich het hotel aan de Chileense groep Solari. “Ze lieten ons een papier ondertekenen, waarin we afstand deden van al onze rechten op anciënniteit en pensioen.” Gaat Eva Maria verder. “en ze waarschuwden dat voor elk van ons die weigerde te ondertekenen, er dertig anderen klaarstonden om onze plaats in te nemen.” De bedrijfsleiding voerde zware herstructureringen door. Het begon met het uitbesteden van de schoonmaak. Daarna sloot de wasserij. Zelfs de bar en het restaurant werden door onderaannemers overgenomen. “Beeld je in hoe wij ons voelden,” onderbreekt Isabel Sequeri, een collega van Eva “Voortdurend werden er mensen ontslaan. Uiteindelijk bleven we met 70 van de 450 over. Dat was nog te veel vond de baas. We leefden met de aanhoudende angst dat we de volgende zouden zijn.”

Meedogenloze bezuinigingen typeren het Argentinië van de jaren ’90.
Contracten werden herzien, in sociale lasten werd gesnoeid, lonen werden steeds minder correct uitbetaald en er vielen massale ontslagen. Vakbonden waren machteloos, of werden door het patronaat gecorrumpeerd. Tussen 1998 en 2003 werden er 5000 faillissementen geregistreerd in Argentinië. 183 van die bedrijven werden gerecupereerd door hun werknemers. BAUEN is een daarvan.

Op 28 december 2001 trof het personeel de majestueuze koperen voordeur van het hotel verzegeld aan. Het was het hoogtepunt van de Argentijnse crisis toen banken uit voorzorg gesloten werden en mensen niet meer aan hun spaargeld konden. In alle grote steden kwam het volk massaal in opstand. Er braken rellen uit tussen de bevolking en de ordediensten waarbij tientallen doden vielen. Wegen en bruggen werden bezet en hongersnood zette de armsten aan tot het plunderen van supermarkten. Op een week tijd werden vijf presidenten de laan uit gestuurd. Werkloosheid haalde een recordhoogte van 18% en de armoede steeg tot 60%. Vooral vrouwen met kinderen en werklozen boven de 35 jaar werden gediscrimineerd op de arbeidsmarkt.

Dit was de uitzichtloze situatie waarin het personeel van BAUEN post vatte op de stoep van het hotel. Ze waren vastberaden hun achterstallig loon terug te vorderen.
Een vertegenwoordiger van MNER (Nationale Beweging van gerecupereerde bedrijven) benaderde de wanhopige demonstranten met het voorstel het hotel te recupereren. Wat aanvankelijk een onrealistisch idee leek, kreeg na verloop van tijd de vorm van een concreet plan dat tot uitvoering kwam op 23 maart 2002.

Langs de achterdeur in de Avenida Corrientes, brak het personeel het hotel in. De houten panelen waarmee de glazen voorgevel was dichtgespijkerd, werden na drie maand weggehaald, de voordeur ontgrendeld en de bezetting was een feit. “Het gebouw was in een erbarmelijke toestand,” zegt Jorge Suerez van het onderhoudsteam, terwijl we een koffie bestellen in de tearoom van het hotel. “Toen Iurkuvich het faillissement zag naderen, had hij alle meubelen en alles wat verkoopbaar was eruit gehaald.” Aangezien het personeel van BAUEN een van de grote schuldeisers was in het faillissement, wees de rechter het onderhoud en het beheer van het hotel toe aan de kersverse coöperatie, opgericht door het ex-personeel.

De inkomsten van de verhuur van een salon werden aangewend om verdere verbouwingen te bekostigen, maar dat was ruim onvoldoende. “Zonder de onaflatende hulp van familie, buurtbewoners en universiteitsstudenten was het onmogelijk geweest de verbouwingsperiode van anderhalf jaar te overbruggen.” Jorge kijkt trots rondom zich: “De trap, de bar, salon, restaurant, onthaal, alles wat je ziet hebben wij eigenhandig gemaakt.” Voor bouwmaterialen moest de coöperatie aankloppen bij de kameraden van andere gerecupereerde bedrijven. De onderhoudsman wijst naar de vloer: ‘Kijk, deze tegels komen van Zanón.’ Daarmee verwijst hij naar de gemediatiseerde tegelfabriek in Patagonië waar 400 jobs werden gerecupereerd.

In de asamblea, de wekelijkse vergadering waar elk lid van de coöperatie welkom is, worden alle beslissingen genomen. Iedereen heeft er een evenwaardige stem. “Hier hoef je je niet te schamen omdat je in de kuisploeg zit. We vormen een ketting en elke schakel is even belangrijk.” zegt Jorge die de vergelijking maakt met Mc Donalds: “Daar concurreert het personeel om met een foto in het kadertje van ‘werknemer van de maand’ te komen. Voor één extra peso!” Ongeacht de werkpost is het loon 1000 peso’s per maand (260 euro). Omdat coördinatoren van de afdelingen vaak overuren doen, krijgen zij 200 peso’s extra. “Diegenen die er van bij de oprichting bij zijn, verdienen ook 200 peso’s meer. Dat verschil is gepermitteerd,” vindt Jorge “want de opoffering en de ontbering van de initiatiefnemers mag je niet onderschatten. Er zijn zelfs huwelijken tijdens die moeilijke periode kapot gegaan.”

Nu draait het hotel op volle toeren. Tijdens het hoogseizoen is ongeveer 85% van de 196 kamers bezet. De klanten komen uit alle lagen van de bevolking: “Kameraden van andere gerecupereerde bedrijven blijven hier logeren wanneer ze in Buenos Aires moeten zijn. Een deel van onze klanten zijn nieuwsgierigen die ons project willen zien of steunen, zoals Danielle Mitterand of de ambassadeur van Cuba, maar de meeste gasten hebben geen vermoeden.”
Toch dreigt er nog een gevaar. Iurkuvich, de oorspronkelijke eigenaar, onderneemt juridische stappen om het hotel terug te vorderen. Solari heeft het hotel gekocht voor 12 miljoen dollar, maar is enkel met 4 miljoen dollar over de brug gekomen. Op grond daarvan beweert de Iurkuvich de rechtmatige eigenaar te zijn en wil de coöperatie buiten. Desondanks blijft Jorge optimistisch: “Iurkuvisch heeft het hotel gekocht met staatsleningen, die hij nooit heeft terugbetaald. De rechter had ons reeds het beheer van het hotel toegewezen omdat het personeel een grote schuldeiser is in het faillissement. Daarbij mag je ook niet vergeten dat de coöperatie ontzettend veel geld en energie in het hotel geïnvesteerd heeft.”
Op de vraag hoe het verder moet, antwoordt Jorge: “We zouden graag een vierde ster willen halen als beloning voor onze lange strijd.” Zegt Jorge. Maar daarvoor moeten we nog heel wat verbeteren.” De klusjesman wordt opgeroepen. Hij drinkt snel zijn koffie leeg en zegt nog: “Het is zeker niet voor niks geweest.”, waarna hij zijn handschoenen aantrekt en terug aan de slag gaat.