Amnesty International staat voor een grote uitdaging. De grootste mensenrechtenbeweging ter wereld heeft recent beslist haar oude 'mandaat' uit te breiden. De traditionele focus op burgerlijke en politieke rechten blijft, maar nu komen daar de 'Economische, Sociale en Culturele rechten' bij.
Tijdens een interview met voorzitster Eva Brems van Amnesty Vlaanderen bleek dat de gevolgen van deze - in mensenrechtenkringen lang aangekondigde - beleidswijziging niet min zijn. Ten eerste voor de supertanker Amnesty zelf, ze zullen immers verplicht zijn hun tien miljoen vrijwilligers wereldwijd klaar te stomen en te vormen voor de nieuwe opdracht. Maar vooral zal dit op termijn een belangrijke versterking betekenen voor de hele andersglobaliseringsbeweging.

Wanneer een organisatie zoals Amnesty zich gaat bezig houden met het armoedeprobleem - het campagnethema van 2008 luidt: "armoede als schending van mensenrechten" - dan heeft dat belangrijke implicaties voor het dominante economische discours. Tot nu toe waren zg. ESC-rechten het domein van een aantal ontwikkelingsorganisaties die het armoedeprobleem definieerden als een schending van mensenrechten. Een arme Afrikaan die verstoken blijft van een degelijke gezondheidszorg, die nergens een deftig onderwijs kan genieten en die bovendien belet wordt in zijn economische ontwikkeling, deze Afrikaan wordt geschonden in zijn basisrechten. Amnesty onderschrijft die stelling nu.

Nog belangrijker echter is het onontkoombare feit dat Amnesty zich zelf nu ook verplicht om standpunt in te nemen over de oorzaken van deze massale schending van mensenrechten. En dan kan je niet anders als het in vraag stellen van de neoliberale hervormingen die in de jaren '90 werden opgedrongen door Wereldbank, IMF en de Westerse donoren. Privatisering en deregulering, het vleugellam maken van de reeds armlastige staat enz. Dergelijke recepten hebben hun failliet bewezen. Een economisch paradijs bouw je nu eenmaal niet op een sociaal kerkhof. (Cynici en mensen die dat beleid van dichtbij hebben gevolgd zeggen overigens niet zonder reden dat het belang van de arme landen nooit een bezorgdheid was. In werkelijkheid ging het om het openbreken van de markten in het zuiden voor Westerse multinationals...)

Ondanks die analyse blijft het 'marktdenken' als paradigma het economisch beleid op internationaal vlak domineren - de Europese en Noord-Amerikaanse delegaties op de besprekingen binnen de wereldhandelsorganisatie blijven koppig hun belangen voorop stellen. Maar stilaan komen ze alleen te staan met hun bekrompen voorstellen. Op termijn zal de koerswijziging van Amnesty, een organisatie met raadgevende bevoegdheid bij de VN, helpen om het armoedeprobleem uit de ideologische sfeer te halen en de analyse van veel groepen uit de andersglobaliseringsbeweging a.h.w. legitimeren.

Armoede kán pragmatisch aangepakt worden met een beleid dat uitgaat van basisrechten van mensen. Landen moeten kunnen gestraft worden als ze de basisrechten van hun bevolking schenden. Maar diezelfde landen moeten ook de middelen krijgen om hun bevolking te voeden, te huisvesten, te laten ontwikkelen enzovoort. Al die zaken volgen uit elkaar. Het erkennen van economisch, sociaal en culturele rechten voor alle mensen op deze wereld is een definitieve stap om onze mondiale beschavingsgraad op te krikken.

Het interview waarvan sprake verscheen in het maart nummer van Amnesty Nieuws, het ledenblad van Amnesty Vlaanderen. De uitgebreide versie daarvan is ook terug te vinden onder http://www.amnesty.be/amnestynieuws