KoenCalliauw16 januari 2009 – 11:52

Tijdens de koude periode ging veel aandacht naar de daklozen die in open lucht trachten te overleven. In Antwerpen worden zij door het OCMW gewoon aan hun lot overgelaten. Dat in tegenstelling tot Brussel waar iedere zwerver, papieren of niet, een warme plaats krijgt om te overnachten. Of in Charleroi, waar nu eindelijk daklozen hun viervoeter mee binnen mogen nemen in de nachtopvang. Ze sliepen nog liever in de vrieskou dan hun vriend, dikwijls de enige, achter te laten. (Daklozen creperen op straat… http://www.indymedia.be/en/node/31238) Veel arme mensen hebben psychische, psychiatrische problemen. Die hun ellende tot gevolg hebben of die er door veroorzaakt zijn. Niet alleen de armen trouwens. Nu de geestelijke gezondheidszorg beter in staat is om de juiste diagnose te stellen en zo nodig de juiste therapie en medicatie te voorzien, maken meer mensen hiervan gebruik. Niet méér burgers zijn depressief, er wordt terecht meer aandacht aan besteedt. De psychiatrische ziekenhuizen zijn géén oorden van terreur, waar de “waanzinnigen” krijsend rondlopen. Deze afdelingen zijn integendeel democratisch georganiseerd – patiënten kunnen wettelijk voorzien hun zeg doen – en oases van rust in een hectische samenleving. Die met haar stress op het werk, in het gezin, in de woonbuurten mensen ziek maakt.
 
ZONDER TRALIES
Ikzelf ben een psychiatrisch patiënt die in zijn leven zeven keer in een ziekenhuis werd opgenomen met “bi polaire” stoornissen gecombineerd met een verslavingsproblematiek. “Bi polair” werd  voorheen “manisch depressief” genoemd. Het waren gevreesde “gekken”… Het gaat me goed, dank u. Psychiatrische patiënten zijn geen “geesteszieken”. De “geest” is een religieus, filosofisch begrip. Zij hebben een “hersenziekte”. Hun ziekte wordt veelal uitgelokt door omgevingsfactoren, zoals stress. Deze ziekten kunnen nu beter zuiver wetenschappelijk bestudeerd worden, wat tot betere medicatie leidt. Naast andere therapieën. Schizofrenie, psychoses, depressiviteit , borderline  worden nu net als Altzheimer en het syndroom van Korsakov, veroorzaakt door alcoholisme, beter begrepen. De ooit voor die ziekenhuizen kenmerkende tralies voor de ramen zijn al lang verdwenen. De meeste ziekenhuizen zijn een “dorp” waar zowel de patiënten die er kort verblijven als deze die er hun hele leven wonen, elkaar in de parken en de cafetaria ontmoeten. Een verblijf in “de psychiatrie” leidt tot een lesje in nederigheid en begrip voor “de andere”. De goedmenende zielen die nooit psychisch ziek waren of in een kliniek verbleven en de raad geven “alle pillen in de vuilnisbak te gooien” en een of ander Bach Bloesem kuur te volgen, zijn niet goed bij hun hoofd en gevaarlijk voor zichzelf en hun omgeving.
 
Verpleegsters en verplegers zijn er geen tirannen die achter de hoek met de spuit klaar staan. Zij maken deel uit van het leven op de afdeling waar patiënten onderling de beste raadgevers zijn. In zo’n afdeling heerst zelden herrie, bestaat oneindig minder geweld dan in de “vrije samenleving”. Niet omdat iedereen “onder de pillen” zou zitten, wel omdat een soort commune ontstaat met wisselende bewoners, die verdraagzaam zijn. Hetzelfde zie je gebeuren in sommige “kraakpanden” waar daklozen samenleven, zoals in “ ’t Klooster” van het “Daklozen Aktie Komitee” (DAK) in Antwerpen. Velen die ooit in groep samenleefden, ook in de psychiatrie  en zelfs de gevangenis , blijven er heimwee naar hebben. Is de mens gemaakt om monogaam in een “kerngezin”, de “hoeksteen van de maatschappij” zijn/haar dagen te slijten ?  ( "Opendeurdag (her)gekraakte kerk ( 't Klooster ) in Antwerpen.  -  http://www.indymedia.be/en/node/26730 )
 
De meeste psychiatrische patiënten verlaten net als de meeste patiënten met fysische problemen eens het ziekenhuis. De gemiddelde opname duur van psychiatrische patiënten is veel langer dan die van de “gewone” zieken. Op enkele weken herstel je niet. Maak je geen illusies.  Het gaat om enkele maanden, een half jaar, een jaar en langer. Het “ontslag” is een ingrijpende gebeurtenis, die voorbereid wordt. Je wordt terug in de waanzin van de maatschappij geworpen. Je zal nog lang na dat ontslag moeten herstellen. Ook dat duurt maanden. Heel wat patiënten hebben weinig om op terug te vallen. Geen vrienden, zelfs geen woning meer. Toen ik meer dan een jaar patiënt was, werd mijn huishuur opgezegd wegens financiële redenen. Van uit het ziekenhuis begeleiden maatschappelijk assistenten je om een veilige start te kunnen nemen en een nieuwe woonst te organiseren. Liefst met een bed.
 
EEN GEVAARLIJK  “CONTRACT”.
Dat alles is voor mannen en vrouwen die nog niet helemaal hersteld zijn een grote opgave. Maar het moet, omdat té lang in het ziekenhuis verblijven de redzaamheid schaadt. Het is hard. Deze patiënten worden gediscrimineerd en “gelabeld” door de omgeving. Daarom wordt, terecht, de raad gegeven niet met je diagnose te koop te lopen. Vele, ook in “betere” families, verzwijgen hun achtergrond voor de familie, de buren en zeker op het werk, waar de gemiddelde “baas” geen behoefte heeft aan “een patiënt”, ook al werkt die perfect. Meer dan 90% procent van de mensen met een psychiatrisch verleden zijn doodgewone burgers waar “niets aan te zien is”. Die tijdelijk of levenslang medicatie nemen, zoals ook een diabetisch patiënt dat doet. Deze patiënten, de “gekken”, bezitten trouwens niet zelden bijzondere gaven. Wetenschappers, kunstenaars, zelfs politici: maak je keuze. Of moet je niet een beetje “gek” zijn om de Ronde van Frankrijk te rijden ? Om zoals Einstein te denken ? Zoals de filosoof Spinoza zijn leven te wagen, opgejaagd door de kerken, om zijn werken te schrijven ? En Vincent Van Gogh, natuurlijk…
 
Deze patiënten worden gediscrimineerd, gestigmatiseerd, vervolgd. Vandaag, hier. Overdrijf ik ? Laten we even naar de praktijken kijken van het Antwerpse stedelijk beleid en die van Woonhaven, een bundeling van vier sociale woningmaatschappijen. (De Goede Woning,   Huisvesting Antwerpen,   Onze Woning en Perisfeer). Dat beleid wordt door Schepen Leen Verbist (sp.a) gecoördineerd. Mevrouw Verbist gaf haar goedkeuring aan een “document”, een “contract” dat toekomstige huurders met een psychiatrische achtergrond niet alleen beledigd, maar dat onwettelijk is, de privacy schendt en de deontologie van de hulpverlener miskent. Mevrouw Verbist discrimineert en staat op één lijn met een stadsbestuur dat een politiek van sociale uitsluiting promoot, de armen en “de anderen” criminaliseert. Straffe taal voor het zoveelste straffe verhaal in deze stad.
 
Alsof de verhoging van de sociale huurprijzen met soms 30% al niet erg genoeg is, heeft Woonhaven in samenwerking met Schepen Leen Verbist ( ondermeer verantwoordelijk voor wonen, samenlevingsopbouw, stedelijk wijkoverleg.) een documentje gefabriceerd dat “goed bedoeld is”. Nu kan iedere kritische geest en zeker iedere actievoerder best op zijn/haar hoede zijn voor dergelijke uitspraken. Dat blijkt ook hier. Psychiatrische patiënten die in een ziekenhuis of instelling verblijven en een sociale woning bij Woonhaven aanvragen zullen een contract moeten ondertekenen waarin staat:
 
“Ik (naam) verklaar dat ik momenteel verblijf in een psychiatrische of andere residentiële setting, waar ik onder begeleiding sta. (Naam van de instelling)”
 
Een eerste bemerking. “Onder begeleiding sta...”.  Het gaat om “een behandeling” !  Psychiatrische patiënten worden niet “begeleidt”, of “vastgehouden”. Zoals ieder zieke krijgen ze medische en sociale hulp. Dit typeert reeds de hele filosofie van Schepen Verbist en Woonhaven. De lezer zal zeggen: overdrijf je niet ? Neen, ik overdrijf niet. Zelforganisaties van patiënten hebben gelijk om zeer nadrukkelijk op dergelijke “uitschuivers” te wijzen. Taal verraadt veel van de werkelijke bedoelingen. We gaan verder met dat contract:
 
“Ik ben akkoord dat ik niet uitgenodigd wordt voor een appartement voordat mijn verantwoordelijke begeleider aan de sociale huisvestingmaatschappij laat weten dat ik in staat ben om…”  Nu komt het: “…mits de nodige na begeleiding, zelfstandig te gaan wonen…” . Ondertekend door de “kandidaat” huurder en de “begeleider”.
 
DIRECTEUR “STUIVENBERG”: GIE GOYVAERTS.
De gewone sterveling zal zeggen; wat is daar nu mis mee? Er is veel grondig mis mee. Het enige goede aan die tekst is dat een patiënt zijn kans om een sociale woning te krijgen niet kwijtspeelt omdat hij/zij wegens de opname niet kan reageren. Tot daar. De rest is privacy schendend, discriminerend, stigmatiserend en “labelt” mensen. Bovenop is hij strijdig met de deontologie van de hulpverlener (arts, verpleegkundige, maatschappelijk assistent) die niet het recht heeft de identiteit van patiënten openbaar te maken aan niet bevoegde instanties, zoals Woonhaven. Deze hele affaire is onwettelijk en past in het steeds onderdrukkender worden van het stedelijke beleid, aangevoerd door Burgemeester Patrick Janssens, opgejaagd door extreem rechts.
 
Tijdens een telefonisch contact met het kabinet van Schepen Verbist, liet een van haar medewerkers zich ontvallen: “Zo hebben we een stok achter de deur !”. Dàt is inderdaad de werkelijke bedoeling van dat contract, ondanks alle verklaringen dat men “slechts bezorgd is om de levenskwaliteit van de huurder”.  Als langdurig patiënt weiger ik zeker zo’n contract te tekenen. Voor vele mensen met psychische problemen is dergelijke bureaucratische controle van “de overheid” angstaanjagend en nadelig voor hun gezondheid. Een organisatie als Woonhaven, met duizenden appartementen, moet haar poten afhouden van de mensen. Ook al zijn het “patiënten”. Ook al reclameren andere huurders “boven alle verdenking” omdat er een “zot” in hun buurt woont, zoals ze ook reclameren om buren die volgens hen “makaken” zijn. Hier speelt dezelfde gedachte van georganiseerde sociale isolatie, uitsluiting. Schepen Leen Verbist is hier aan mee verantwoordelijk, indien ze niet zorgt dat dit contract integraal ingetrokken wordt.  
 
Het wordt in Antwerpen de gewoonte “de psychiatrie” op te zadelen met verantwoordelijkheden waartoe ze niet uitgerust en niet bevoegd is. Het onlangs gestemde “Drugsbeleidsplan 2009 – 2012” is daar een voorbeeld van. Een combinatie van hulpverlening en zuivere repressie, met de bedoeling de straten “schoon te vegen”. Vermits, ruw geschat, 80% van de Gemeenteraadsleden onvoldoende IQ bezit om dat plan te begrijpen, is het aanvaard onder gemor van het “VB”, dat vindt dat men nog vérder moet gaan met die repressie. Ondermeer de voortdurend opgevoerde “heroïneverslaafde hoertjes” van het De Coninckplein zouden verplicht moeten afkicken en via vers uitgevonden juridische mogelijkheden opgepakt worden. (“Antwerps “uitschot” wint proces tegen Stad” -  http://www.indymedia.be/en/node/28254) 
 
Gie Goyvaerts, Directeur van het Stuivenbergziekenhuis en van de grote psychiatrische kliniek daar, zegt in Gazet van Antwerpen: "Dit document is een inbreuk op de privacy van de patiënten. Woonhaven vraagt dat mensen een document ondertekenen waarop staat: 'Ik ben een psychiatrische patiënt'. Zoiets kan toch niet ? Trouwens, zo'n papier zet de deur open voor misbruik. Met die informatie kan Woonhaven selecteren wie een woning krijgt en wie niet. Ik zeg niet dat Woonhaven dat doét. Maar de mogelijkheid is er, en dat is al erg genoeg." Verder: "We willen best praten met Woonhaven. Want we zijn bereid om onze patiënten te begeleiden. Maar niet onder druk van dat document. Want dat legt alle verantwoordelijkheid bij de begeleider die  ondertekent". 
 
CHANTAGE. 
Praten ? Schepen Leen Verbist cummuleert graag een en ander. Ze is én Schepen van Wonen én voorzitter van de Raad van Bestuur van Woonhaven.  Politieke belangenvermenging, dus. Praten ? Hilde Stals, woordvoerster van Woonhaven en dus van Leen Verbist, antwoordde op de vraag wat er zal gebeuren als patiënten dat contract niet willen tekenen: "Dan riskeren ze hun plaats op de wachtlijst te verliezen" ! Dat heeft een naam; chantage. Op het kabinet van Leen Verbist zei Helmer Rooze, wonen-adviseur mij: "Hoe dan ook, we weten toch wanneer een patiënt uit een instelling komt". Patiënten krijgen inderdaad de kans om hun "referentieadres" bij langdurige opname bij een langdurige opname op de kliniek te zetten. Er wordt naar alle kandidaat huurders een "onderzoek" gedaan, dat weer eens schending van de privacy is met de bedoeling te selecteren op willekeurige gronden. Helmer Rooze gaat hier meer dan zijn boekje te buiten.
 
Terzijde. Gevangenen die vrijkomen hebben het bijzonder moeilijk zich te integreren en staan niet zelden ondanks alle wetten en reglementen, bij hun ontslag létterlijk op straat met een paar euro in de hand. Toen Anja Hermans, veroordeeld in de zaak van het Animal Liberation Front (ALF) na jaren cel vrijkwam was ze dakloos en weigerde de Stad Antwerpen haar een referentie adres bij mij. Het Daklozen Aktie Komitee (DAK) ging hiermee naar de rechter en hoorde de stadsadvocaat zeggen dat dit referentieadres moeilijk was "gezien haar gerechtelijk verleden" ! Anja is moedig en redde het. Hoe zal Woonhaven reageren wanneer "een crimineel met een gerechtelijk verleden" een appartementje aanvraagt ? Of beter, wat zijn de huidige  praktijken van die woningmaatschappij, waarvan partners opschudding veroorzaakten toen ze van  allochtonen een "taal examen" eisten ? Dezer dagen verspreidt het Vlaams Belang een folder waarin Vlaams volksvertegenwoordiger Penris zegt: "Geen enkele Vlaamse regio zal in de nabije toekomst ontsnappen aan een massale intocht van vreemdelingen in de sociale huisvesting. Het valt te vrezen dat wanneer de politiek vandaag weigert maatregelen te nemen, we morgen ook in Vlaanderen toestanden zullen meemaken zoals in de Parijse voorsteden".
 
Het was datzelfde VB dat tijdens een extra Gemeenteraad over de AEL en Gaza op haar bek ging. Filip Dewinter verdedigde er de staat Israël met haar apartheidsregime, dat de  "niet échte Joden", de  20% Palestijnen in Israël zelf discrimineert. Israël is een racistische staat. Het is logisch dat Penris van deze extreem rechtse partij nu ook aanstuurt op een apartheidsregime van de sociale woningmaatschappijen. Woonhaven is in ieder geval op "de goede weg", door psychiatrische patiënten te stigmatiseren. Het politieke beleid van Burgemeester P. Janssens kennende, als uitvoerder van programmapunten van het VB, is het best de politiek van alle woningmaatschappijen goed in het oog te houden.  ( "Extra Gemeenteraad over AEL en Gaza"  -  http://www.indymedia.be/en/node/31334)
 
Het opleggen van voorwaarden om hulp of een appartementje te krijgen is “bon ton” in deze stad. Het OCMW legt voortdurend onwettelijke voorwaarden op aan mensen die bijstand, een uitkering, vragen. Het Daklozen Aktie Komitee (DAK) wist één zo’n onwettelijke uitvinding van het OCMW te liquideren, de beruchte “daklozencel”. ( “Daklozencel ter ziele” –   http://www.indymedia.be/en/node/29224 )
 
DE "STRAAT" OP ! 
Een groep van organisaties die rond dit "document" verzet en acties plant, zegt: "De toegang tot de huisvesting mag niet bemoeillijkt worden door het opleggen van voorwaarde, die (kunnen) worden misbruikt als bijkomende selectie. Voor kandidaat - bewoners die lijden onder psychische-, verslaving- en andere sociale problemen betekend dit de facto uitsluiting. Procedures, overleg en constructieve inbreng van alle relevante partners moet leiden tot een correcte en goed geregelde instroom in sociale huisvesting". Van een dergelijk overleg was bij het in mekaar knutselen van dat "contract" door Woonhaven - Verbist geen sprake.
 
Deze hulpverleningsorganisaties verder: " De toegang tot gezondheidszorg is een recht, dat ook de kwetsbaren moet gegarandeerd worden: zowel de geestelijke als de algemene gezondheidszorg dient daarom de straat op te gaan en 'op straat' te worden aangeboden, om te vermijden dat bvb. daklozen van het recht op zorg worden uigesloten. Er is dus in Antwerpen nood aan een mobiele werking bestaande uit een psychiater of arts, een psychiatrisch verpleegkundige en een hulpverlener bekend in het werkveld én bekend met de doelgroep van mensen die in extreme onzekerheid ( = sociaal uitgesloten) verkeren".
 
Die zorg “op straat” bestaat in Antwerpen niet, in Brussel wel. Het zijn ook deze mensen voor wie oorspronkelijk sociale, betaalbare woningen bedoeld waren. Het gaat inderdaad om mensen met psychische problemen. En meestal ook fysische. Het is echter niet een onbevoegde organisatie als Woonhaven   die zich te bemoeien heeft met deze zieken. Daar zijn artsen en andere gespecialiseerde hulpverleners voor. Veel te weinig. Schepen Verbist zou er dus goed aan doen luid te eisen dat er veel meer middelen, geld naar deze hulpverlening gaat. En zich niet in de plaats te stellen van specialisten. De Schepen en Woonhaven moeten de wet op de privacy respecteren en psychiatrische patiënten niet “labelen”, in de computer stoppen, hen “volgen”. Van hen geen onwettelijke voorwaarden eisen. De Schepen doet wat haar “baas” en promotor, Burgemeester Patrick Janssens doet. Tegemoetkomen aan de toenemende onverdraagzaamheid in de maatschappij, het racisme, de discriminatie van “de andere” en aldus delen van het programma van het VB uitvoeren. 
 
STOP ARMOEDE NU !
Dit schandaal zal besproken worden bij PASH   (Platform Antwerpse Sociale Huurders), een half onafhankelijke, half door het beleid gecontroleerde organisatie. Hopelijk zal PASH dit document verwerpen. Een aantal Antwerpse basisorganisaties volgen dit alles op de voet. Het Daklozen Aktie Komitee (DAK) wil desnoods naar de rechter stappen. De woordvoerster van de directie van Woonhaven, Hilde Stals, zei me dat er geen sprake kan zijn van dit discriminerende document in te trekken, zoals geëist. Woonhaven en Schepen Verbist kunnen heftig weerwerk verwachten. Op het kabinet van Verbist wil men met mij “spreken”. Waarom niet ? Er zal gesproken worden. Er wordt evenwel niets aanvaard/beslist vooraleer alle partners hierover mee beslissen. Het kabinet Verbist en Woonhaven moeten dat document intrekken en dan “spreken” met alle betrokkenen bij een dergelijk onderwerp. Met de basisorganisatie en zeker met de artsen, de verpleegkundigen, de gespecialiseerde maatschappelijk werkers, met iemand als Gie Goyvaerts. Men heeft dit contract achter de rug van de betrokkenen willen lanceren, in stilte. Pech voor het beleid, het verzet ertegen wordt breed georganiseerd.
 
Iedere maand heeft er nu al bijna een jaar aan het Stadhuis, voor het begin van de Gemeenteraad, “Stop Armoede Nu !” plaats. Georganiseerd door een zeer breed front, met o.a. het ACW als motor. Op maandag 26 januari, om 18u zal deze actie in het teken staan van de discriminatie, de toenemende “criminalisering” van de armen. De geplande maatregelen tégen psychiatrische patiënten van “Woonhaven”, gesteund door sp.a Schepen Leen Verbist, zal één van de thema’s zijn.
 
“DUBBELE DIAGNOSE”, DUBBELE UITSLUITING.
Niet alleen Woonhaven en Verbist stigmatiseren zieken. Ook de ziekenhuizen doen dat, door bepaalde groepen uit te sluiten van zorg. Ik maakte  meerdere keren  mee hoe mensen met zware suïcidale neigingen hulp  zochten in de zgn. psychiatrische “spoeddienst”  (Epsy) van het Stuivenbergziekenhuis ( ZNA), daar geweigerd werden en kort daarop zelfmoord pleegden of een dodelijke overdosis namen. Het is niet de directeur van dat ziekenhuis die beslist over opname, dat zijn de artsen, de psychiaters.
 
In vele  voor de Stad belangrijke  psychiatrische zorgcentra wordt geen toegang verleend – en dus ook geen zorg verstrekt –  aan hulvragers met een verslaving probleem en een psychiatrisch probleem. De zogenaamde “dubbele diagnose”. Anderzijds heeft de drughulpverlening het moeilijk met cliënten, die ook een psychiatrisch probleem hebben. Deze dubbele uitsluiting en selectiviteit van de hulpverlening leiden tot een gebrek aan zorgen voor personen die het zeer moeilijk hebben om zich te handhaven . 
 
Het gaat om sociale uitsluiting “met de dood tot gevolg…”. Drugverslaafde psychiatrische patiënten met een “dubbele diagnose” mogen in de goot creperen. Ook het OCMW van voorzitster Monica De Coninck (sp.a) volgt deze lijn. Het is geen uitsluitend Antwerps schandaal, het is en Federaal thema. Slechts enkele psychiatrische klinieken zijn gespecialiseerd in “dubbele diagnose”. Ondermeer “St. Norbertus” in Duffel. (Zie: http://www.pz-duffel.be - Via Zorgaanbod naar Ontwenningskliniek).
 
STRIJD.
Laat ik dus mijn geestdriftige beschrijving van “de” psychiatrie in de aanvang van dit artikel, maar wat temperen. Het is de beschrijving van de wijze waarop “gewone” patiënten opgevangen worden. Ziekenhuizen zijn “élitair”, wensen geld te zien en liefst geen “lastige klanten”. De doorsnee patiënt  heeft een  nog enigszins stabiele achtergrond. In de meeste ziekenhuizen, ook in Stuivenberg, wordt gediscrimineerd. Ook patiënten discrimineren onderling. Een drugverslaafde zieke kan oprotten. Sociale woningmaatschappijen als Woonhaven blijken zich nu “stoemelings” achter dit uitsluitingbeleid te scharen. Dat past in een politiek van de stedelijke politieke meerderheid. Het hier besproken “document”, contract zal met alle middelen en acties bestreden worden. Schepen Leen Verbist  en Woonhaven kunnen zich best schrap zetten…