Manu Claeys, Peter Verhaeghe16 februari 2009 – 16:40

Het onderzoek verliep in een serene sfeer. Tot donderdag 29 januari ll., toen de BAM plots op een persconferentie naar buiten kwam met een eigen onderzoek – eveneens betaald door Vlaamse regering – waarin enkel werd ingezoomd op de voordelen van het eigen tracé. Deze poging om zowel inhoudelijk als communicatief het initiatief terug naar zich toe te trekken vonden we laakbaar. Daarom tekenden we formeel protest aan bij minister-president Kris Peeters (mail 30 januari) en publiceerden we een scherp opiniestuk in de krant De Morgen.

Twee dagen na het verschijnen van dat opiniestuk solliciteerde Karel Vinck bij vier Vlaamse kranten om een interview. De interviews verschenen vorige zaterdag. Uit de interviews blijkt dat de BAM doorgaat met het zich positioneren in de eindsprint, nu de conclusies van het alternatievenonderzoek stilaan verwacht worden. Bovendien blijkt Karel Vinck meer te weten over het verloop van dat onderzoek dan wij, wat – gezien het onafhankelijke karakter van het onderzoek – op zijn minst vreemd is. Dan toch twee maten en twee gewichten?

Karel Vinck benadrukt veel vertrouwen te hebben in de onafhankelijke studie, maar toch blijft hij het gepast vinden dat de BAM nu zelf met een parallelle studie naar buiten kwam. Dat de BAM niet begrijpt waarom dit initiatief een motie van wantrouwen is ten aanzien van ARUP/SUM, toont hoe wereldvreemd men er is. Karel Vinck zegt er zelfs niet aan te twijfelen dat de door de BAM bestelde studie beter is dan wat ARUP/SUM op drie maanden kan presteren.

Verder lezen we dat hij een eindrapport verwacht met vele pro’s en contra’s, zonder duidelijk standpunt van ARUP/SUM, want ‘het is niet aan ARUP om te zeggen wat het beste project is’ (citaat). Als we inderdaad een dergelijk rapport krijgen, ligt de beslissing voor de BAM nu reeds vast. Dan heeft Vlaanderen in de ene hand het onafhankelijk onderzoek dat minutieus alles afweegt, en in de andere hand legt de BAM een parallelle studie die alle voordelen van een andere aanpak verzwijgt plus de oude argumenten die steeds gebruikt werden om het bestuderen van alternatieven van tafel te vegen: de tijd dringt, het project is al ver gevorderd, er zijn de files, etc. Al die argumenten passeren de revue in de interviews van Karel Vinck.

Wellicht zullen de conclusies van het alternatievenonderzoek inderdaad geen gesneden koek zijn en zullen vooral de pro’s en contra’s van elk van de drie voorgelegde alternatieven belicht worden, waarna het aan de regering is om een afweging te maken. Als je de tegenpartij net voor de bekendmaking van de conclusies het aura van oneerlijkheid kan geven, wordt het elimineren van hun alternatief een stuk eenvoudiger. In de interviews doet Karel Vinck precies dat. Meer nog, hij suggereert dat stRaten-generaal niet betrouwbaar is. Hij benadrukt dat hij en de BAM zich bij de conclusies van het alternatievenonderzoek zullen neerleggen, maar spreekt de vrees uit dat wij dat niet zullen doen. Hij ‘heeft de indruk’ dat we alleen rekening willen houden met de ARUP-studie als die in ons kraam past. Waarop hij dat intentieproces baseert, vernemen we niet. Verder vertelt hij dat hij een half jaar geleden de hand uitstak voor dialoog, maar ‘langs de andere kant heerst niet dezelfde mentaliteit’. We hebben inderdaad in een sfeer van wederzijds vertrouwen en sympathie open gesprekken gevoerd met Karel Vinck, maar zolang het instituut dat hij vertegenwoordigt weigert om mensen correct te informeren over geplande bouwprojecten blijven dergelijke gesprekken slechts lijmmiddel. Ook onder Karel Vinck blijft de BAM een instelling die weigert om op eenvoudig verzoek studiemateriaal of tekeningen vrij te geven over cruciale onderdelen van het Masterplan.

In de interviews geeft Karel Vinck ook nog dit advies: ‘De actiegroepen zouden net als wij sereen moeten blijven en wachten op de resultaten van het onderzoek.’ Wie een serene sfeer wil, strooit geen insinuaties in de pers die niet worden hardgemaakt. Met ‘net als wij’ bedoelt Karel Vinck de BAM, die – zo merkte een wakkere journalist op – zelf de sereniteit verbrak door met een aparte studie naar buiten te komen, terwijl stRaten-generaal de voorbije maanden net op de achtergrond bleef. Wij hielden inderdaad de lippen stijf op elkaar, alhoewel we intussen wel de leugenkermis van BAM zagen en hoorden doorgaan.

In een van de kranteninterviews vertelt Karel Vinck over computermodellen gemaakt door ARUP/SUM, die als films boven op elkaar worden gelegd. In tegenstelling tot de voorzitter van de BAM hebben wij nog geen modellen of films gezien. Hier wordt de schijn gewekt van voorkennis, van een ongelijke behandeling in een proces dat net berust op gelijkwaardigheid. Heeft men binnen de BAM al lucht gekregen van de onderzoeksresultaten, die over een tweetal weken aan de Vlaamse regering worden voorgelegd? Wij alleszins niet.

Het onafhankelijke alternatievenonderzoek over de Oosterweelverbinding is nieuw voor Vlaanderen. Niet alleen omdat nooit eerder in een groot bouwdossier een beslissing zo laat in het besluitvormingsproces nog in vraag werd gesteld, maar ook omdat het onderzoek een ongeziene vingeroefening is waarin besturen, burgers en administratie op een innovatieve manier zoeken naar beste oplossingen. Behalve over een viaduct gaat het hier dus ook over een vernieuwde vorm van samenwerking tussen beleid en burger.

stRaten-generaal hoopt dat alle deelnemers aan het alternatievenonderzoek ook in de eindfase evenwaardig behandeld zullen worden. Het is daarom wenselijk dat alle betrokkenen de resultaten van het onderzoek gelijktijdig gepresenteerd krijgen.Na alle geleverde inspanningen voor dit unieke onderzoek is dat een logisch vervolg en slot.

Manu Claeys en Peter Verhaeghe

voor stRaten-generaal