Woensdag 11 maart kwam in het federaal parlement de Kamercommissie Defensie en Buitenlandse Zaken bij elkaar. Ministers De Crem en De Gucht en de Belgische ambassadeur bij de NAVO Van Daele kwamen toelichting geven bij de komende NAVO-top, op 3 en 4 april in Straatsburg. Vredesactie luisterde mee.

In Straatsburg start officieel de discussie over een nieuw Strategisch Concept. In dat basisdocument wordt de richting vastgelegd die de NAVO de komende jaren uitgaat. De volgende jaren zijn dus cruciaal voor de toekomst van de alliantie, en dus ook voor het buitenlands beleid van ons land. Maar wie hoopte dat de bevoegde ministers ons zouden kunnen uitleggen welke standpunten zij op de NAVO-tops vertegenwoordigen, kwam bedrogen uit.

Afghanistan: welke strategie?

De oorlog in Afghanistan domineerde de zitting, en dat geldt ook voor de komende NAVO-tops. Volgens De Gucht overschaduwt de onzekerheid over de te volgen strategie zelfs de discussie over het nieuwe Strategische Concept. Zolang er over de strategie in Afghanistan geen eensgezindheid is, wordt de discussie over de toekomst van de alliantie bijzonder moeilijk.

Waar De Crem bij hoog en bij laag blijft beweren dat het in Afghanistan de goede kant op gaat - al zijn er "des manquements qui persistent", spreekt De Gucht vrijuit: "Je kan moeilijk zeggen dat in Afghanistan fundamentele vooruitgang is geboekt." We worden alvast gewaarschuwd: nu de VS beslist 17.000 extra militairen stuurt, mogen de lidstaten de vraag verwachten naar verhoogde inspanningen in Afghanistan, vragen "waar je onmogelijk meteen nee op kan zeggen." Met de verkiezingen in Afghanistan in zicht wordt de druk nog groter. Die verkiezingen worden immers een test-case voor de ISAF en de Afghaanse regering. Er gaan meer middelen naar opleiding en training van het Afghaanse leger en politie en naar governance. Daarnaast moet het conflict regionaal bekeken worden: de buurlanden moeten erbij betrokken worden, maar wat dat precies wil zeggen weet voorlopig niemand.

Het is dus wachten op de nieuwe Afghanistan-strategie. Nog vóór de top in Straatsburg zou Richard Holbrooke, Obama's speciaal gezant voor Afghanistan, die bij de NAVO komen toelichten. Al tempert De Gucht meteen de verwachtingen: hij ziet geen nieuwe strategie, eerder een intensivering van de huidige aanpak. Koppig doorgaan in de militaire impasse dus.

Missile Defence

Prominent op de agenda staan de verhoudingen met Rusland. Met Obama als president is er meer bereidheid tot praten en samenwerking. Ons land is alvast tevreden dat de betrekkingen tussen de NAVO en Rusland weer hersteld worden.

Een ander discussiepunt op de agenda is raketverdediging. De Amerikaanse plannen voor een aanvulling op hun rakettenverdediging op Europese bodem, met radars en Tsjechië en afweerraketten in Polen, werden op de NAVO-top in Boekarest erkend als 'een substantiële bijdrage aan de bescherming van de bondgenoten". In Straatsburg zouden vijf voorstellen klaarliggen over hoe de NAVO dit met eigen raketafweersystemen kan aanvullen. Voorlopig is echter niet zeker of de VS met hun plannen willen doorgaan. Het raketafweersysteem is verschrikkelijk duur, en het is niet eens zeker of het ook werkt. De kans is groot dat de plannen op de lange baan worden geschoven, en dan blijft ook de discussie in de NAVO in de lucht hangen.

Kernwapens op de agenda?

Belgisch ambassadeur bij de NAVO Van Daele merkt op dat het streven naar reductie van het aantal kernwapens prominent is in de ambities van de Obama-administratie, en vraagt zich af 'hoe zich dat in operationele termen gaat vertalen'. De ministers zijn zich ook bewust van de positieve signalen in dit dossier (waarmee verwezen wordt naar de wens van onder andere Noorwegen en Duitsland om dit op de NAVO-agenda te zetten), maar verbinden zich tot geen enkel engagement. Men is zich dus bewust van de kansen die er zijn om de NAVO-kernwapens te bespreken, maar of de wil er is om dat ook te doen, is maar de vraag.

Tenslotte speelt ook de uitbreidingsdiscussie mee. De meeste Europese landen lopen niet warm voor een snelle toetreding van Oekraïne en Georgië. Rusland wordt van een militaire alliantie aan zijn grenzen immers nerveus. Beslissingen vallen hier echter niet te verwachten. Tegelijk moet de komende jaren ook duidelijk worden waar men met de verschillende partnerships naartoe wil. In Afghanistan vechten bijvoorbeeld ook Nieuw-Zeeland, Australië, Zuid-Korea mee. Die landen vragen vanzelfsprekend ook inspraak in de strategie die gevolgd wordt. De vraag is in welke vorm dit soort samenwerkingen moet gegoten worden.

NATO GAME OVER

In Straatsburg legt de Jaap De Hoop-Scheffer een Declaration on Alliance Security voor. Dat wordt het lanceerplatform voor de eigenlijke discussie over het Strategisch Concept. Die discussie zou afgerond worden rond einde 2010, begin 2011, met opnieuw een grote NAVO-top, waarschijnlijk in Lissabon. Volgens NAVO-ambassadeur Van Daele wil men die discussie in alle transparantie voeren, zowel naar de lidstaten als naar het brede publiek toe. Onze regering rijgt wat dat betreft nu al de gemiste kansen aan elkaar: drie weken voor de NAVO-top, en over duidelijke Belgische standpunten geen woord.

Het is dus aan ons om de discussie te openen en te voorkomen dat cruciale kwesties beklonken worden in de diplomatieke darkrooms. Daarom stappen wij op 21 maart naar het NAVO-hoofdkwartier. We sluiten het en nemen feestelijk afscheid van de NAVO. Zorg dat je er bij bent! Want 60 jaar NAVO is genoeg.

Lees ook:
60 jaar NAVO is genoeg: ACTIE-AGENDA
31 maart - 5 april '09: internationaal actiekamp en tegentop in Straatsburg
NAVO-top in Straatsburg: wat staat er op het spel?
Activisten trainen burgerlijke ongehoorzaamheid tegen NAVO in Straatsburg

Alle info op www.vredesactie.be