Fawaz Al Bitar27 september 2006 – 00:33

De bespreking van het voorstel, dat concreet een betere controle van chemische stoffen beoogt, wordt op 10 oktober verdergezet. Dan vindt er een stemming in de Commissie Leefmilieu van het Europees Parlement plaats. Van de Commissie wordt verwacht dat ze het substitutieprincipe, dat bepaalt dat gevaarlijke chemische stoffen omgezet dienen te worden in veiliger alternatieven, opnieuw in de tekst zal opnemen. Zonder dit principe is REACH immers een maat voor niets. Dat was ook de mening van het Europees Parlement in haar eerste lezing van het voorstel. Onze huidige gezondheidsproblemen (onvruchtbaarheid, toenemend aantal kankers, … ), die door de algemene vervuiling van ons leefmilieu mee veroorzaakt worden, zullen alleen maar verergeren. Greenpeace herinnert eraan dat niet alle Belgische verkozenen in het Europees Parlement het substitutieprincipe ondersteunen. De economische belangen van enkele industri ë le groepen zijn voor hen blijkbaar belangrijker dan de gezondheid van iedereen. Bij de stemming in eerste lezing stemde slechts een parlementslid van de VLD en de CD&V voor het substitutieprincipe. Greenpeace hoopt dat tussen nu en de finale stemming tegen het einde van 2006 de houding van de andere parlementsleden nog zal veranderen in het voordeel van het substitutieprincipe.

Het onderzoek “Slipping Away: the presence of perfluorinated chemicals in eels (Anguilla anguilla) from 11 European countries” testte palingen van 21 verschillende locaties uit 11 Europese landen, waaronder België (2). Vier verschillende soorten perfluorverbindingen werden in de palingen vastgesteld. De perfluorverbindingen worden gebruikt in antikleefstoffen en materialen die waterafstotend en vlekkenwerend moeten zijn. Merken als Teflon, dat onder meer gebruikt wordt voor Tefalpannen, en Gore-Tex maken er gebruik van. Deze verbindingen zijn giftig voor vissen en sommige zoogdieren. Ze breken moeilijk af en zijn terug te vinden in levende organismen, zelfs tot in de navelstreng van baby's (3). Perfluorverbindingen kunnen de leverwerking verstoren, het hormonale systeem overhoop halen en vruchtbaarheidsproblemen veroorzaken. Ze kunnen eveneens het functioneren van hart- en bloedvaten en het zenuwstelsel beïnvloeden. Uit vorige studies bleek dat palingen ook al besmet zijn met gebromeerde vlamvertragers en PCB’s (4). De studie is met andere woorden het zoveelste bewijs van de vervuiling van ons leefmilieu en van de noodzaak van een strenge reglementering via REACH. Maar zoals de kaarten nu op tafel liggen, zou REACH ook een lege doos kunnen worden.

“De inzet van de volgende stemmingen in het Europees Parlement is dan ook hoog,” zegt Dr Fawaz Al Bitar, campagneverantwoordelijke giftige stoffen bij Greenpeace. “Dit wetgevend kader nog verder uithollen staat gelijk met de complete ontkenning van de alarmsignalen die verschillende wetenschappers geven. Als de verontreiniging van ons leefmilieu door giftige stoffen wordt verder gezet, zal dit onvermijdelijk gepaard gaan met een sterke toename van ernstige ziektes. Volgens ons kunnen vertegenwoordigers van het volk de menselijke en materiële kost van deze ziektes niet blijven negeren.”

REACH, de laatste kans
De stemming van 10 oktober in de Commissie Leefmilieu van het Europees Parlement is van cruciaal belang. De voorafgaande besprekingen van de nieuwe reglementering hebben bewezen dat het behoud van het substitutieprincipe niet gegarandeerd is, niettegenstaande de debatten al heel wat bewijzen hebben aangehaald dat substitutie haalbaar is. Het substitutieprincipe bepaalt dat gevaarlijke chemische stoffen vervangen moeten worden door veiliger alternatieven op voorwaarde dat de meerkost aanvaardbaar blijft. Nadat het principe door het Parlement in november 2005 was goedgekeurd, werd het door de Raad van Ministers opnieuw geschrapt. Door op 10 oktober aanstaande opnieuw voor de integratie van het principe in het voorstel te stemmen, kunnen de Europese parlementsleden REACH alsnog een kans op slagen geven.

“Een pittig detail: de industrie heeft niet op de finale stemming van REACH gewacht. Ze passen het substitutieprincipe nu al toe en verwijderen giftige stoffen in hun productieproces”, voegt Fawaz Al Bitar toe. “Hoe komt het dan dat het merendeel van de Europese parlementsleden van VLD en CD&V weigeren te geloven in de haalbaarheid van substitutie?”

In de veronderstelling dat de leden van de Commissie Leefmilieu voor de herintegratie van het substitutieprincipe stemmen, zullen ze hun collega-parlementsleden van het belang ervan moeten overtuigen. Het zou goed zijn mochten Frieda Brepoels (N-VA) en Frédérique Ries (MR), die in de commissie leefmilieu zetelen, erin slagen het standpunt van hun respectieve fracties op dezelfde lijn te krijgen.
Alleen zo is er nog hoop dat REACH haar doel bereikt: de vervuiling van het leefmilieu door chemische bioaccumuleerbare stoffen tegengaan in het belang van ieders’ gezondheid. Het blazoen van de chemische industrie zou in een beweging mee opgepoetst zijn.