Jo01 december 2007 – 02:24

Vraag 1: moeten alle onderwerpen bespreekbaar zijn in de conventie over de staatshervorming, ook de sociale zekerheid en de uitbreiding van Brussel?

Dankuwel mijnheer Leterme voor deze vraag. Hier hebben alle partijen heel hard op geblokt. Dit is echter een hypothetische vraag. Niet enkel een conventie, maar de burgers van dit land zullen over sociale zekerheid, over koopkracht, over steden en platteland en over de hoofdstad spreken. Een conventie met een open agenda laat enorm veel ruimte voor opiniemakers buiten de onderhandeling. Misschien is dit goed voor de democratie, maar geen van de oranje-blauwe partijen kan hiermee scoren. Langs de zijlijn krijgt de oppositie de kans om o.a. uit te leggen wat de sociale zekerheid is en creatieve voorstellen te doen voor de toekomst van onze hoofdstad.

Vraag 2: kan u akkoord gaan met meer fiscale autonomie voor de regio's? Meer fiscale autonomie betekent concreet dat de regio's belastingen voor bedrijven eenzijdig kunnen verlagen.

Fiscale autonomie klinkt als een liberale uitvinding. Toen het werd ingeschreven in de eindtermen voor deze regeringsvorming, hebben ze met twee zaken geen rekening gehouden. Het eerste is -inderdaad- de dalende koopkracht. Een van de voorname redenen hiervoor is stijging van de energieprijzen, terwijl grote energiebedrijven mega-winsten maken. Belastingvermindering voor deze bedrijven zou bij de gewone man en vrouw niet in goede aarde vallen. Recent komt daarbij een klimaat van sociale onrust in onze buurlanden: stakingen in Frankrijk, Duitsland en Italië. In zo'n klimaat is belastingsvermindering voor bedrijven moeilijk op korte termijn te realiseren. De enige mogelijkheid is om ze te verpakken als milieumaatregel, maar op die manier valt er weinig te zeggen waarom dat aan de ene kant van de taalgrens wel en aan de andere kant van de taalgrens niet zou moeten kunnen. Hier ligt ruimte voor groene en bewuste partijen om maatregelen te eisen. Op zaterdag 8 december is er een Climate Action Day.

Vraag 3: is elke tweederdemeerderheid goed voor een staatshervorming, zonder extra voorwaarden?

Hier is het antwoord neen, eenvoudig omdat er ook binnen de regio's nog ideologische verschillen bestaan. Als men wil afstappen van een consensus-model en wil werken zoals nu met numerieke stemmingen en ultimatums, dan zit er niets anders op voor de partijen om terug meer bilaterale besprekingen te gaan voeren. Op zich is dat niet slecht voor de democratie, maar op die manier geraak je niet snel aan een tweederdemeerderheid. In Vlaanderen zal blijken dat het cordon sanitair een ideologisch cordon is en geen politiek cordon. Wie het VB mee aan boord neemt in een stemming tegen de Franstaligen, blijft met een ideologische kater zitten. Zo'n stemming zou tot en met de splitsing van België kunnen gaan. Zelfs als die zou resulteren in een stemming van separatistische Vlamingen tegen unitaire Walen -wat een stereotiepe scheve voorstelling is van de werkelijke verhoudingen- dan nog kunnen die Vlamingen op zichzelf geen tweederdemeerderheid leveren.

Bonusvraag: wat is het alternatief?

Er zijn alternatieven. Meest plausible is het vormen op lange termijn van een confederaal België. Confederalisme is de meest neutrale oplossing en ze is reeds voorzien in de grondwet. Hier komt men terug op het heikele punt: zal de sociale zekerheid in het confederalisme worden ingeschreven? Misschien is de vraag: in welke vorm zal de sociale zekerheid in het confederalisme worden ingeschreven? Maar er zal over de sociale zekerheid gesproken worden en de institutionele identiteitscrisis garandeert dat dit niet zonder de bevolking zal gebeuren.

Globaal perspectief

Dit is de reden waarom België zo interessant wordt voor buitenlandse pers. Dezelfde sociaal-economische stellingname, die in België misschien als een koude oorlog met retoriek en symbolen wordt gevoerd, sluimert in Europa en woedt in alle hevigheid in andere delen van de wereld. Hoe dan ook zal dit leiden tot een nieuwe ontvoogding. Bestuurders die trachten om sociale, ecologische en economische principes te verbinden, maken een kans om die ontvoogding te overleven.

De stakingen, de rellen van jongeren in Parijs en het studentenprotest in Nederland hebben eenzelfde oorzaak: onvrede. Een samenleving kan deze onvrede op twee manieren wegwerken: met repressieve acties op korte termijn, of met goed bestuur op lange termijn.