leogargouille07 maart 2008 – 16:58

Jouw carrière begon precies 15 jaar geleden toen je in maart 1993 deelnam aan Blind Date.
“(lacht) Is dat al vijftien jaar geleden? Dat is waar, ik had daar nog niet bij stil gestaan. Ik studeerde toen aan de kunstacademie en zocht naar een manier om kunst te brengen buiten de voor de hand liggende kunstgalerijen. Ik wou ook een ander publiek opzoeken. Ik was geïnteresseerd in televisie en alles wat er mee te maken heeft. Daarom besloot ik het medium te gebruiken. De studio is er al met het decor en de camera’s. Ik gebruikte hun geld om mijn ding te doen in hun programma.”

Gebruikte je het medium omdat je zelf de middelen niet had om kunst te maken?
“Toen ik begon was er een crisis in de kunstwereld en ik had weinig geld om kunst te maken, maar dat was niet mijn drijfveer. Andere studenten zeien dat ze geen geld hadden en dus geen kunst konden maken. Maar ik zag het anders, het feit dat ik geen geld had was mijn uitgangspunt. En ik dacht, andere mensen hebben geld, waarom kan ik niet werken met hun geld? Dus ik besliste de televisie te hacken door op televisie te komen maar voor mijn eigen doeleinden.”

Waarom koos je Blind Date?
“Omdat het een zeer populair programma was met een laag intellectueel en cultureel gehalte. In de kunstwereld sprak men er zeer negatief over of loog men dat men er niet naar keek. Dus voor mij was het absoluut de slechtste manier om mijn carrière als kunstenaar aan te vangen. Blind Date kreeg een dubbele betekenis: enerzijds een date met de het meisje aan de andere kant van het scherm. Anderzijds een date met mijn publiek als kunstenaar. De weken tussen de opname en de uitzending zond ik uitnodigingskaarten alsof het om een kunsttentoonstelling ging. Alleen stond er een televisiezender in plaats van een adres op vermeld.”

Daarna volgden nog een hele reeks televisie-optredens.
“Ik noemde het ‘Apparitions’. Ik ging van het ene televisieprogramma naar het andere. Soms deed ik mee aan een spelletje, in een ander programma zat ik dan weer tussen het publiek en moest ik enkel applaudisseren.”

Begrepen mensen daar iets van? Hoe reageerde de kunstwereld hierop?
“Het werd zeer slecht onthaald. Ik herinner mij dat mijn leraar aan de academie dacht dat ik grapte. Hoewel ik hem uitlegde dat ik naar die show stapte omdat ik niet het budget had om zelf televisie te maken, bleef die leraar er tegen gekant. Voor hem was het alsof ik naar de vijand ging. Als televisie dat is, dan dringt de vijand dagelijks binnen in mijn huis (lacht). Hoe dan ook dachten de meeste mensen dat het fout was voor een artiest om op die plaatsten te komen.”

Met je tweede project ‘Satisfait ou Remboursés’ ging je veel verder. Je doorprikte de consumptiemaatschappij en leefde gedurende een ganse periode gratis. Hoe kwam je op het idee?
“Ik had weinig geld als jonge kunstenaar en merkte dat er voor veel producten reclame gemaakt werd met de slogans ‘eerste aankoop terug betaald’ en ‘niet tevreden geld terug’. Ik begon die producten te kopen en ontdekte dat er meer en meer waren. Uiteindelijk kon ik me bijna alles wat ik nodig had gratis aanschaffen. Alleen voor brood en een nog een paar andere dingen zoals fruit maakte ik een uitzondering. Daarna begon ik deze lifestyle te promoten. Ik maakte flyers die ik op concerten of in de metro in Parijs uitdeelde. Ik deed het tegenovergestelde als de bedelaars op de metro. Ik stapte op de mensen af, stelde me voor als Matthieu Laurette en zei dat ze voortaan gratis konden gaan winkelen.”

Je organiseerde zelfs Tupperware Parties?
“Ja, ik werd uitgenodigd bij mensen thuis en daar vertelde ik hoe ze hun geld konden terugverdienen. Daarna maakte ik contracten met kunstverzamelaars. Zij gaven me cheques en hun bankgegevens en daarmee ging ik winkelen, ik schreef de klachten in hun naam, zodat hun geld terug op hun bankrekening gestort zou worden. Zo at ik gedurende een lange periode voor niets.”

Maar toen was het nog allemaal kleinschalig en onschuldig?
“Tot wanneer ik besloot ‘Apparitions’ en ‘Satisfait ou Remboursés’ bij elkaar te brengen. Ik deed mee aan het televisiespelletje ‘Je passe à la télé’. Daar vertelde ik hoe ik leefde en boodschappen deed. Vanaf dat moment was de ganse media geïnteresseerd. Gedurende drie jaar ging ik in op elke uitnodiging van de tv, tijdschriften en kranten. Le Monde kopte ‘Morgen eten we gratis’, de tabloids in Engeland hadden het over ‘Het geheim van gratis winkelen’ en de internationale pers tot in Turkije berichtten erover. De media begon zich te voeden met wat ze vonden in de media. Een eindeloze reproductie, vaak met verzinsels die ik nooit had gezegd.”

Je maakte ook een website om mensen wegwijs te maken in de supermarkt.
“Het was het begin van het internet. Op een website publiceerde ik een lijst van alle producten die je gratis kon krijgen in de Franse grootwarenhuizen. Die website werd algauw de website van de maand, er werd over geschreven, we kregen miljoenen bezoekers en het werd zo heel snel zeer populair.”

Dit project heeft een hoog activistisch gehalte. Was dat de bedoeling of deed je het voor de kunst?
“Het was meer dan een kunstproject, maar het was ook meer dan louter activisme. Het overschrijdt alle grenzen en laat zich moeilijk in een vakje steken. Ik deed het niet vanuit een activistisch standpunt, maar ik kreeg wel veel feedback van activisten en ik werd vaak met hen geassocieerd. Ik kom uit de kunstwereld, maar ik gebruik instrumenten die niet zo vaak gebruikt worden in de kunst. Maar ik wil zeker niet gelabeld worden als een mediakunstenaar of een internetkunstenaar.”

Daarvoor is het helaas te laat, het programma van Art for Sale is al gedrukt, maar wij zullen het alleszins niet doen. Bedankt voor het interview, Matthieu Laurette.