Leen Nicolas20 oktober 2008 – 16:57

Naast het schrijven werk je als juriste op het Centrum voor gelijkheid van kansen. Schrijven is dus niet je hoofdbezigheid. Denk je dat je door het schrijven van een roman bepaalde dingen kan verwezenlijken die je in je andere job niet kan?

Rachida Lamrabet: "Neen. Ik denk dat het vooral door mijn werk is dat ik juist een aantal zaken op papier kan zetten. Hetgeen je in de realiteit meemaakt vindt zijn weerslag in hetgeen dat je schrijft. Schrijven is nu geen voltijdse bezigheid, maar ik zou er wel meer tijd voor willen uittrekken. Misschien komt dat nog."

Hoe belangrijk is schrijven met een boodschap voor je?

"Voor mij is het belangrijk dat literatuur een link heeft met de realiteit; dat hetgeen je schrijft ook ergens over gaat. Wat me nu bezighoudt is samenleven, (on)gelijkheid en de positie van bepaalde minderheidsgroepen in de samenleving omdat ik dat ook beleef. Ik behoor zelf tot een minderheidsgroep en wil dit ook eens toelichten."

Je haalt het nu zelf aan, maar toch wil je niet alleen gezien worden binnen die minderheidsgroep. Stoort het je dan niet dat je wordt bekeken vanuit het vakje van de allochtone auteurs, vanuit een bijzondere positie? Hoewel, als je je naam googlet kom je terecht bij de Vlaamse auteurs.

"Fijn, dat hebben we dan al gehaald (lacht). Je bent wie de anderen vinden die je bent. Ik kan mij er tegen blijven verzetten, maar ik denk dat het energieverspilling is. Het belangrijkste is je ding doen en jezelf blijven ondanks het feit dat mensen je zo graag een etiket op willen plakken."

Een van de vrouwelijke hoofdpersonages in Vrouwland stapt in de politiek. Zij heeft het gevoel dat zij wordt opgevoerd als excuustruus, zoals dat dan heet. Ze haalt heel wat stemmen, maar na de verkiezingen wordt dat niet beloond.

"Dat is heel spijtig, maar je ziet het vaak in de politiek dat men verlegen zit om een gekleurd gezicht om een bepaald electoraat aan te spreken. Maar welke meerwaarde kunnen zij effectief waarmaken in die politieke partij? Kunnen ze hun stem laten doorwegen of niet? Ik heb het gevoel dat dat momenteel nog niet genoeg gebeurt."

In je boek beschrijf je hoe een Marokkaanse jongen zich voelt wanneer de Saferiens, de tweede generatie migranten, in de zomervakantie met luxeauto’s afzakken naar hun familie in Marokko. Je vergelijkt het met het gevoel dat hij heeft wanneer hij als toeschouwer naar het ‘echte’, perfecte leven kijkt op tv. Is dat een gevoel dat je zelf vanuit de andere positie hebt meegemaakt?

"Ik was degene die neerstreek in Marokko. Je kan studeren, materieel gezien kom je niets te kort. De jongeren daar kunnen er alleen maar van dromen.
Vaak komen ze niet veel verder dan het middelbaar onderwijs en als ze dan al universitaire studies doen is er geen zicht op een serieuze job. Ik denk dat veel jongeren daar ook met een illusie zitten. Ze kijken niet door de schijn die de jongeren die vanuit Europa afzakken tentoonspreiden. Ze denken soms inderdaad dat het daar het paradijs is, maar beseffen niet dat het samenleven hier ook niet van een leien dakje loopt."

Je beschrijft eerst hoe via tv jongeren worden overstelpt met beelden. Zo ook het beeld van de mensen die op vakantie komen. Maar, anderzijds stel je ook dat net dankzij die tv bepaalde beelden van de banlieus, zoals bijvoorbeeld de rellen in Frankrijk, tot hen komen en dus voor een stuk die mythe doorprikken.

"Uiteindelijk wel. Younes zegt ook dat hij niet jaloers is op de Saferiens omdat hij heeft gezien hoe ze behandeld worden. Hij is verontwaardigd. Hij stelt zelfs dat het eigenlijk hun eigen schuld is, aangezien ze perfecte kansen kregen om in het ‘paradijs’ te leven, maar het verprutsten."

Denk je dat er voor literatuur ook zo’n plaats is weggelegd, zoals tv dit nu inneemt, om bepaalde mythes te doorbreken en om mensen meer inzicht te bieden?

"Ik hoop het. Ik denk dat het boek vooral goed is omdat het een beeld schetst van een gemeenschap die tot nu toe zelf niet het woord neemt, maar door anderen wordt besproken en toegelicht, met alle clichés tot gevolg."

In het begin van je boek schets je het als 2 gemeenschappen die eigenlijk tgo elkaar staan (Marokkanen en Saferiens). Maar je bespreekt ook universele gevoelens, zoals liefde. Denk je dat die universele gevoelens het kunnen halen van de paradoxen?

"Op het einde van de dag ben je gewoon een mens met dezelfde verzuchtingen en gevoelens. Alleen de manier waarop je ze wil realiseren, verschilt eventueel."

Helemaal op het einde van je roman schrijf je: “er zijn slechts 2 mogelijkheden: verzet of berusting.”

"Nogal radicaal, ja (lacht). Het is Mara die de overpeinzing doet en voor haar was verzet cruciaal. Ze dacht door zich hard te verzetten tegen alles en iedereen, dat ze gewoon zou zijn wie ze is. Door de reis vraagt ze zich af of dit wel zo is. Is Mara’s manier van verzet de juiste en wat levert het in wezen op?"

In Vrouwland beleef je verschillende wetenschappelijke en culturele uitstapjes. Zo is het een verzuchting van één van de personages dat er zo weinig gekend is van, neem nu, wetenschappelijke ontdekkingen door Arabieren in de astronomie. Hij speelt dit op een grappige manier uit. Je haalt eveneens verschillende gebruiken aan. Is dit een manier om de Vlaamse lezer die niet onmiddellijk vertrouwd is met de Marokkaanse cultuur een ingang te bieden en aan te tonen dat die ook rijk is?

"Neen. Het is wel leuk om mee te geven, maar het was niet mijn 1ste bedoeling toen ik dat schreef. Mijn personages waren gewoon zo. Marhuan had gewoon iets nodig om zich aan op te trekken en dat kon perfect door terug te grijpen naar oude Arabische geleerden die eeuwen geleden de sterren reeds bestudeerden. Het beeld dat er heerst over moslims of Arabieren is heel eenzijdig. Haast monolithisch en vaak heel negatief. Het positieve wordt naar mijn gevoel te weinig belicht."

Doorheen de personages sluipt er een zekere maatschappijkritiek. Zowel op de Marokkaanse samenleving als op de Belgische. Je doet dit niet dmv het voeren van een betoog, maar door gevoelens weer te geven aan de hand van een heel concreet voorbeeld. Zo haal je in het begin van Vrouwland het probleem van de Westelijke Sahara aan?

"De Westelijke Sahara is reeds lang een twistpunt tussen Marokko en Polisario, een verzetsgroep die onafhankelijkheid van Marokko nastreeft en daarbij gesteund wordt door Algerije, aartsrivaal van Marokko. Ik heb dat erin gezet omdat het een geschiedenis is die, hoewel bij weinig mensen bekend, toch belangrijk is. In Marokko is het nog steeds onbespreekbaar. Je kan er niet te veel ruchtbaarheid aan geven. Alles wat te maken heeft met de eenheid van de Marokkaanse staat is heilig. Het blijft wel een bestaand probleem. Je hebt er vluchtelingenkampen en rechten van de mens die er systematisch geschonden worden. Het is belangrijk dat die informatie toch blijft circuleren en dat mensen er zich bewust van zijn dat er dingen aan de hand zijn. Dat je niet insluimert, bij wijze van spreken."

Ook naar het Europees asielbeleid kijk je met een kritische blik. Men sluit de buitengrenzen af voor iedereen.Fort Europa is gewoon een feit. Zo is er een anekdote waarin iemand hier aankomt, geldige papieren heeft, maar met veel achterdocht wordt behandeld.

"Ik was zwaar geshockeerd dat Minister van Binnenlandse Zaken Dewael triomfeerde toen hij de cijfers bekend maakte betreffende de asielaanvragen. Voor het eerst in jaren zien we een daling. Bedenk dan dat miljoenen mensen dagelijks op de vlucht zijn en wij er zelfs niet in slagen om daar een fractie van op te vangen. De vluchtelingen zijn er en worden talrijker. Waar moeten ze blijven als wij ze niet eens willen opvangen?"

Doorheen Vrouwland zijn gedichten van Khalil Gibran verweven. Van waar de fascinatie?

"Hij schrijft hele mooie gedichten over liefde, het huwelijk, enz. Hij is zelf ook in 2 culturen grootgebracht. Hij week uit van Libanon naar de VS, waar hij zowel in het Engels als in het Arabisch begon te schrijven."

Kan je nog iets meegeven aan de lezer alvorens die aan je boek begint?

"Lees het gewoon zonder al te veel vooroordelen. Ik hoop dat mensen er iets aan hebben. Ik ben uiteraard wel benieuwd want je geeft toch een stuk van jezelf bloot. Je stelt je kwetsbaar op in de mate dat je ook bekritiseerd zal kunnen worden op hetgeen je zegt. Ik hoop dat men het boek niet gaat lezen vanuit de gedachte dat dit nu echt allochtone literatuur is, want dat is het mijns inziens niet."

Titel: Vrouwland
Auteur: Rachida Lamrabet
Uitgeverij: Meulenhoff|Manteau
Jaar: 2007 -Aantal pagina's: 236