Leo, Nieves08 mei 2009 – 17:44

Wat zijn 'open mijnen'?
Het goud is zeer verspreid in de bergen en de ondergrond, daarom zijn ondergrondse gangen zinloos. De berg van de Kori Kollo-mijn was 100 of 200 meter hoog, maar Inti Raymi, een dochterbedrijf van Newmont, heeft 256 meter diep gegraven. In een diameter van ongeveer een kilometer hebben ze al de aarde weggenomen, op een hoop gegooid en met cyanide en water besproeid. Met dit metallurgisch proces wordt goudpoeder omgezet in een mal.

Wat is het voordeel van dit soort mijn voor het bedrijf?
Het is goedkoper. Maar cyanide is toxisch en komt tijdens het proces in de atmosfeer terecht en wordt door de wind verspreid. Bovendien stroomt de rio Desaguadero, een van de belangrijkste rivieren van het hoogland voor consumptie en irrigatie van de lokale bevolking, op 400 meter van de mijn. De grond en het water zijn vervuild. We hebben kunnen aantonen dat cyanide van de mijn in de rivier terechtkomt. De gemeenschappen hebben het bedrijf bij verschillende instanties aangeklaagd, maar zonder succes.

In 2002 ging een milieu-audit van start om de vervuiling van het Kori Kollo-project op planten, dieren en op de bodem, te onderzoeken. Er zijn getuigenissen van mensen die door de mijn kampen met gezondheidsproblemen. Maar door bureaucratie en nalatigheid gaat dit proces maar niet vooruit. Aanvankelijk werd die audit toegewezen aan een bedrijf dat banden had met Newmont, maar daarop kwam protest van de kleine boeren. Er werd een nieuw proces in gang gezet met een ander bedrijf, maar om de een of andere reden gingen zij ook zeer onzorgvuldig tewerk. De bevoegde autoriteiten hebben uiteindelijk unilateraal besloten om het contract met het auditbedrijf te verbreken. Daarom is het niets geworden voor ons, maar de mensen blijven een audit eisen, omdat de milieudegradatie zich voortzet.

Hoe is de milieuwetgeving in Bolivia?
Over die materie bestaat een wet sinds 1992 die van kracht ging in 1995. De Kori Kollo-mijn ontving haar milieuvergunning in 1997. Ze funcioneerde meer dan tien jaar zonder enige controle. Daarna begonnen ze hun daden weg te moffelen. Ze hebben een 2,5 km lange bassin voor de cyanideresiduen, met daaronder enkel een samengepakte kleilaag. De cyanide verdampt en komt in de atmosfeer terecht. Ze zegden dat ze de cyanideresiduen terplaatse zouden inkapselen tussen verschillende kleilagen onder de grond. Daarboven zouden ze een laag van amper 30 centimeter aanbrengen als landbouwgrond. Het regent niet vaak in het hoogland, maar als het regent is het hevig en wordt de bodem omgewoeld, waardoor niemand ons kan verzekeren dat het mijnafval niet aan de oppervlakte komt. Daarnaast vulden ze de mijnkrater met water van de rio Desaguadero, in de hoop dat er een levensvatbaar meer zou ontstaan. Naar eigen zeggen gebruikten ze 50 miljoen kubieke meter water, maar wij schatten het dubbele. Dat water wordt gefilterd en verdampt en daarom zullen ze altijd water nodig hebben van de rivier om het meer bij te vullen. Bovendien is de rivier in lagen verdeeld. Het diepste deel is het meeste vervuild en hoe dichter bij de oppervlakte hoe beter de kwaliteit van het water is. Zij beweren dat er aan de oppervlakte leven kan ontstaan met planten en vissen, maar er is een natuurwet die stelt dat de temperatuur stijgt naarmate je het centrum van de aarde nadert. Als de temperatuur aan de oppervlakte 10 tot 12 graden bedraagt, is het diepste deel bijna aan de kook. En al dat water vermengt zich tot in de bovenste laag, zodat de temperatuur aan de oppervlakte te hoog wordt voor leven. Het meer zal onbruikbaar zijn, dood.

Van wie is dat land?
Het bedrijf heeft een concessie van de regering. Voordat Evo Morales aan de macht kwam in Bolivia, bezat de boer enkel de verbouwbare bovenlaag van het land. Die laag is tussen de 30 en de 50 centimeter dik. Alles daaronder tot in het centrum van de aarde, behoort toe aan de overheid. Al jaren claimen we het eigendomsrecht van zowel de oppervlakte als de ondergrond. Met de nieuwe grondwet hebben de boeren meer rechten.

Is de bevolking zich bewust van de situatie?
Vooral in de nabije omgeving van de mijn. Maar het bedrijft gebruikt strategieen om de gemeenschappen te verdelen. Ze kopen boerenleiders om opdat ze zouden zwijgen. In 2000 heeft een olielek ons milieubewustzijn wakker geschud. 29000 olievaten kwamen in de de rio Desaguadero terecht. De mensen begonnen zich te organiseren en die organisaties werden sterker en sterker ondanks tegenwerking van de bedrijven.

Wanneer de ontginning ten einde loopt, wie is er dan verantwoordelijk voor de mijn?
In 2002 gaf het bedrijf aan dat het de activiteiten zou stilleggen en dat het bepaalde maatregelen zou treffen, zoals het inkapselen van de residuen. De concessie van de mijn bleef echter zonder gevolg en de overheid stelde zich verantwoordelijk voor het terrein.

Wil dat zeggen dat de regering verantwoordelijk is voor de opkuis van het afval op de grond van de mijn?
In de vorige legislatuur voorzag men nog een audit om na vijf jaar de kwaliteit van het leefmilieu te meten. Maar in deze legislatuur is geen enkel milieudelict straffeloos. Wij geloven dat dankzij de nieuwe grondwet die sinds januari 2009 van kracht is, bedrijven hier niet meer zo gemakkelijk zullen kunnen aan ontsnappen, en dat ze verantwoording zullen moeten afleggen voor de schade die ze hebben berokkend.

Misschien zullen er problemen optreden met de arbitrage, want als de overheid onze eigen grondstoffen zal nationaliseren, zal ze ook al die problemen zelf moeten aanpakken. Evo Morales is bezig met de nationalisering van sommige mijnen, maar hij is vooral op zoek naar strategieën om een samenwerkingsverband vorm te geven. Ik denk dat hij een manier zoekt om buitenlandse bedrijven meer belastingen te doen betalen, zodat ze een grotere ontwikkeling mogelijk maken voor de regio. En niet zoals nu, waarbij het jammer genoeg neer komt op een leegroof van onze natuurlijke hulpbronnen.

De regering van Evo Morales heeft onlangs alle gesaneerde terreinen overgeleverd aan het Indische bedrijf Jindal Steel and Power Ltd. voor de exploitatie van ijzer in een van de grootste vindplaatsten van de wereld. Dat toont aan dat hij de betrokkenheid van buitenlandse bedrijven stimuleert.

Evo Morales zegt: “We willen niet langer bazen, we willen partners.” Wat hij wil is dat de opbrengst gedeeld wordt door beide partijen en dat ze niet volledig naar de bedrijven gaat. We willen niet dat mijnbouw stopt, maar dat ze duurzaam en verantwoord is en in samenspraak met de gemeenschappen.

Is mijnbouw goed voor de Boliviaanse bevolking vanuit economisch perspectief?
Het probleem is dat multinationals de gewoonte hebben hun winst zoveel mogelijk te maximaliseren en heel weinig te investeren in het milieu. Wie aan verantwoorde mijnbouw wil doen, zal zijn winst zeker zien minderen, maar ik denk dat hij de steun van de bevolking zal krijgen. Zoals het nu is, willen de mensen niets weten van mijnbouw, omdat ze het gevoel hebben dat ze er niets bij te winnen hebben. Bedrijven hebben de keuze tussen veel verdienen en er dan snel vandoor gaan, ofwel kunnen ze de steun van de mensen opzoeken en aan goede mijnbouw doen.

Werkt de lokale bevolking in die mijnen?
Veel mijnwerkers zijn niet van Oruro. Die bedrijven nemen liever mensen aan van andere regio's en landen om kritiek te vermijden. Daarnaast doen ze er veel aan om de techniek te verbeteren, zodat ze minder afhankelijk zijn van werkkrachten. Daarom stellen ze zo weinig mogelijk mensen tewerk. Maar wij willen juist het omgekeerde. Oruro heeft een mijnbouwtraditie. Dat wil niet zeggen dat iedereen in de mijnbouwsector werkt, maar indirect willen de mensen er wel minstens baat bij hebben. Dit bedrijf is een van de eerste die zijn activiteiten zal staken. Als de mijn op een juiste manier gesloten wordt, is er een precedent voor andere mijbouwbedrijven.

De mensen van Oruro hebben een mijnbouwtraditie, maar ze werken niet voor de grote multinationals. Voor wie dan wel?
In de regio zijn 300 mijnen, zowel publieke als private en zowel kleine als middelgrote en coöperatieve. Er zijn heel veel coöperatieve mijnen. De Guanoni-mijn is al jaren operationeel. Vroeger was die in privéhanden en werkten er 700 arbeiders. Sinds de regering ze heeft genationaliseerd werken er ongeveer 5.000 arbeiders. Door de technologie is er een grote ommezwaai in de mijnarbeid. Er zijn er die werken voor de multinationals, je moet immers je brood verdienen. En als niemand in de mijn werkt, komt de mijnbouw onze provincie niet ten goede.

Die multinationals die de grondstoffen ontginnen zijn vaak Europees of exporteren naar Europa. Zijn wij Europeanen hiervoor verantwoordelijk?
Er is een paradox, want ik kan maar niet begrijpen hoe het mogelijk is dat we zoveel natuurlijke hulpbronnen inzetten voor een luxeproduct. Goud is luxe, niet meer dan een sierraad. Voor een gouden ring moet je al gauw 30 tot 40 ton aarde omwoelen en heb je al gauw tussen de 20.000 en de 40.000 liter water nodig. Daarom vind ik dat mensen zich de vraag moeten stellen wie hierbij baat heeft.

Denkt u dat we in het Westen slecht geïnformeerd zijn, of denkt u dat bepaalde informatie weggemoffeld wordt?
Ik denk dat men hier wel weet wat er aan de hand is, misschien zelfs beter dan bij ons, maar er is geen solidariteit. Men moet begrijpen dat alles wat fout loopt in het Zuiden op zekere dag het Noorden zal treffen, en omgekeerd. Ik denk dat er nog veel kan gedaan worden om die 'ontwikkeling' te bereiken die wij zoeken.

Hoe worden die problemen door de Boliviaanse media behandeld?
Er is verdeeldheid. Die bedrijven gebruiken zeer agressieve mediastrategieën. Bijvoorbeeld: Inti Raymi is sponsor van de voetbalploeg van onze provincie en gebruikt slogans zoals: 'hoogstaande mijnbouw'. Dat is zeer handig als je een goed imago wil bij mensen die de mijnbouwproblematiek niet kennen. Tegelijkertijd zijn er veel mediabedrijven die fout berichten ten gunste van de mijnbouw.

Veel eigenaars van die mijnbouwbedrijven zijn politici of personen die banden hebben met mediabedrijven...
Inderdaad. En maar weinig media verspreiden de problemen vanuit het perspectief van de boeren. In de kranten treedt er asymmetrie op, want er is veel propaganda voor de mijnbouw, terwijl alternatieve informatie niet aan bod komt.

Wat zijn de gevolgen van dit soort mijnbouw op sociaal en ecologisch vlak?
Het water is verzilt, evenals de bodem. Het graasland verliest aan kwaliteit. Er zijn veel aangiften over dode dieren. De gezondheid van veel omwonenden is aangetast. Er zijn gevallen van blindheid als gevolg van de verzilte bodem. Er worden dieren geboren met acht poten of zonder snuit. Op sociaal vlak stelt zich het probleem dat de migratie toeneemt. De mensen weten dat ze nu niets meer kunnen telen. Dus moeten ze naar ergens anders trekken. Aanvankelijk trokken ze naar de steden, maar ze gaan steeds meer naar andere landen, voornamelijk naar Europa. Veel mensen hebben het platteland ingeruild voor een stad in een ander land, bereid om eender welke job aan te nemen.

Nieves Pellicer Sotomayor
HYPERLINK "http://www.indymedia.be/"www.indymedia.be
Brussel, 5-05-09

Vertaling: Leopold Broers